سیروز کبدی چیست و علل و علائم آن کدامند؟

سیروز مرحله نهایی بیماری‌های کبدی است که در اثر آسیب طولانی مدت کبد ایجاد می‌شود. با سیروز کبدی، سلول‌های طبیعی کبد فرد با بافت اسکار (زخم) جایگزین می‌شود و بافت اسکار مانع عملکرد صحیح کبد است.

با ابتلا به سیروز کبدی چه اتفاقی در بدن می‌افتد؟

• افزایش ریسک ابتلا به سرطان
• کاهش تولید صفرا و در نتیجه سوهاضمه
  کبد روزانه حدود یک لیتر صفرا تولید می‌کند و با اختلال در عملکرد آن، هضم مواد غذایی بویژه چربی‌ها و ویتامین‌های محلول در چربی کاهش می‌یابد.
  همچنین کلسترول و سموم از بدن به سادگی حذف نمی‌شوند.
• کاهش ویتامین A
  کبد محلی برای ذخیره ویتامین A است.
• مشکلات ذخیره آهن
  یا به دچار آنمی شدید می‌شوید و یا آهن زیادی ذخیره می‌کنید که باعث بدتر شدن سیروز می‌شود.
• کاهش ذخیره گلیکوژن
  کبد گلیکوژن را (که شکل ذخیره‌ای گلوکز)، در خود ذخیره می‌کند، برای اینکه بتوانید مدتی را بدون غذا خوردن بگذرانید. همچنین ارگانهای خاصی از بدن به گلوکز به عنوان انرژی نیاز دارند (مثل قسمتی از مغز، کلیه و عدسی چشم). بنابراین اگر بدن شما نتواند گبوگز را نگهدارد، این ارگانها آسیب می‌بینند.
• اختلال هضم
• اختلال دفع سموم از بدن
• اختلال دفع کلسترول
• اختلال دفع پاتوژن‌ها و در نتیجه افزایش احتمال ابتلا به انواع عفونت‌ها
• کاهش تولید پروتیین‌های خونی
  این اتفاق باعث ادم (تورم) تدریجی اندام‌ها و شکم (آسیت) می‌شود.
• کاهش تولید هورمون IGF
• علایم تیروییدی
  کبد میزان زیادی از تبدیل T4 به T3 را انجام می‌دهد.
• علایم کمبود ویتامین D و عوارض ناشی از آن
  برای فعال‌سازی ویتامین دی به کبد نیاز است.
• افزایش سطح کورتیزول و استروژن و کاهش تستوسترون و اختلالات نعوظ به دنبال آن
• کاهش ایجاد لخته خون در مواقع لزوم و کبودی‌های آسان

علل سیروز کبدی

1. مصرف طولانی مدت و زیاد قند و کربوهیدرات‌های تصفیه شده (به خصوص فروکتوز)
2. هپاتیت‌های ویروسی مزمن
   مثل هپاتیت B و C
3. بیماری هپاتیت خودایمنی
4. کبد چرب غیر الکلی (NASH)
5. سیروز صفراوی
6. مصرف الکل و سیگار (نیکوتین)
7. مصرف روغن دانه‌ها (حاوی امگا۶)
8. سیروز قلبی
9. بیماری‌های کبدی متابولیک ارثی
10. سیروز کریپتوژنیک
11. دیابت

علائم و نشانه‌های سیروز کبدی

گاهی با وجود سیروز کبدی، علائمی دیده نمی‌شود. اما علائم شایع این بیماری عبارت‌اند از:

• بی اشتهایی
• تهوع و استفراغ
• اسهال
• درد مبهم در ربع بالایی و راست شکم (RUQ)
• خستگی
• ضعف
• تب
• زردی پوست و اسکلرای چشم
• آمنوره (قطع شدن پریودهای ماهانه)
• ناتوانی جنسی
• ناباروری
• آنژیوم عنکبوتی
• اریتم (قرمزی) کف دست
• بزرگ شدن غدد پاروتید و غدد اشکی
• چاق شدن
• انقباض دوپویترن
• ژنیکوماستی (بزرگ شدن بافت سینه در مردان)
• آتروفی بیضه
• هپاتواسپلنومگالی (افزایش سایز کبد و طحال)
• آسیت
• خونریزی گوارشی (مانند واریس هپاتیت)

مهمترین علائم هشدار دهنده در سیروز

1. ادرار تیره
2. تغییرات خلق و خو و شخصیت
3. آسیت (نشت مایع از کبد به شکم)
4. زردی (زردی پوست و چشم)
5. خستگی
6. ناراحتی و درد سمت راست و بالای شکم
7. خارش و داغ شدن پاها

تشخیص سیروز کبدی

برای تشخیص، علاوه بر علایم و نشانه‌های سیروز کبد، آزمایش‌ها نیز می‌توانند کمک کننده باشند. تست‌هایی که می‌توانند به تشخیص کمک کنند، شامل بررسی هپاتیت‌های ویروسی، آزمایش خون (CBC)، آزمایش آنزیم‌های کبدی و فاکتورهای انعقادی، تصویربرداری‌های رادیولوژی، بیوپسی (نمونه‌برداری از بافت کبد) و تست‌هایی از این قبیل است.

اختلالاتی که در آزمایشات می‌توانند نشاندهنده سیروز کبدی باشند، عبارت‌اند از:

• اختلال آنزیم‌های کبدی
• بیلی روبین اضافی
• کم خونی (میکروسیتی به دلیل از دست دادن خون، ماکروسیتیک به دلیل کمبود فولات، همولیتیک به نام سندرم زیو)
• پان سیتوپنی (هیپراسپلنیسم)
• PT طولانی مدت و INR مختل
• به ندرت DIC آشکار
• هیپوناترمی
• آلکالوز هیپوکالمیک
• اختلالات گلوکز
• هیپوآلبومینمی

بر اساس نتایج این آزمایشات، علت اصلی سیروز و میزان جدی بودن آن تا حدودی مشخص می‌شود.

بهبود سیروز کبدی

1. رفع کردن علت اصلی (کربوهیدرات، الکل، مواد مخدر و غیره)
2. مصرف TUDCA (۷۵۰ تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم در روز با معده خالی)
3. مصرف توکوترینول (۳۰۰ میلی‌گرم در روز)
4. مصرف بیشتر سبزیجات چلیپایی
5. شروع رژیم غذایی کتوژنیک
6. شروع روزه‌داری متناوب و طولانی
7. مصرف داروهای گیاهی و طبیعی مثلا استفاده از گیاه خار مریم
   یک درمان طبیعی و فوق‌العاده برای کبد و بسیاری از بیماری‌های دیگر است.
8. مصرف قرص‌های کبدی گاوی (Bovine liver pills)
   اگر یک بیماری خودایمنی دارید که کبد را تحت تأثیر قرار می دهد، می‌توانید از این قرص‌ها برای کاهش التهاب کبد استفاده کنید.

توجه: قبل از قطع یا جایگزینی هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید.