کبد چرب و علل آن

بیماری کبد چرب یک بیماری شایع است که به دلیل ذخیره چربی اضافی در کبد ایجاد می شود. اکثر افراد با کبد چرب هیچ علامتی ندارند، اگرچه در برخی موارد می تواند منجر به آسیب کبدی شود. خبر خوب این است که با تغییر شیوه زندگی میتوان از بیماری کبد چرب پیشگیری کرده یا حتی آن را معکوس کرد.

مطلب مرتبط: بهترین غذاها برای پاکسازی کبد کدامند؟

عملکرد کبد در بدن چیست؟

کبد یک اندام ضروری با عملکردهای متعدد حمایت کننده از زندگی است مثل:

• تولید صفرا و در نتیجه کمک به هضم غذا.
  صفرا مانند ماده شوینده ای است که به تجزیه چربی ها کمک می کند و باعث در دسترس قرار گرفتن چربی ها، ویتامین های محلول در چربی، اسیدهای چرب ضروری مانند اسیدهای چرب امگا ۳ میشود. سپس لوزالمعده، لیپاز را آزاد می کند که آنزیم دیگری است که چربی ها را حتی بیشتر تجزیه می کند که بنابراین بدن می تواند شروع به استفاده از آن کند. بنابراین اگر مشکلات کبدی وجود داشته باشد و صفرا به اندازه کافی ساخته نشود، نه تنها چربی تجزیه نمیشود، بلکه انواع ویتامین‌های محلول در چربی نیز غیرقابل دسترس خواهند شود، که منجر به شروع مجموعه‌ای از مشکلات می‌شود.
• ساخت پروتئین.
  کبد به بدن در ساخت انواع مختلفی از پروتئین ها و لیپوپروتئین ها که کلسترول را حمل می کند مانند HDL و LDL، کمک میکند.
• ساخت کلسترول.
• ساخت گلوکز و گلیکوژن.
  در کبد فرایند گلوکونیوژنزیس (یعنی تبدیل گلوکز به گلیکوژن که فرم ذخیره ای گلوکز است)
• تبدیل آمونیاک به اوره.
• سم زدایی بعضی مواد مانند مواد شیمیایی، سموم، داروها و غیره.
• بافر هورمون های اضافی.
• ساخت هورمونهای خاص مثل:
  IGF1 که بسیار شبیه هورمون رشد است. به سوزاندن چربی و قند برای تولید انرژی کمک میکند، یک هورمون آنابولیک است که به ساخت ماهیچه ها و پروتئین کمک میکند.
  هورمونهای استروییدی مثل استروژن، پروژسترون، تستوسترون و ویتامین دی ۳ (که مثل یک هورمون عمل میکند، شبیه هورمون کورتیزول)
  هورمون کورتیزول که هورمون اصلی ضد التهابی است و به سما در برابر استرس کمک میکند. ۸۰٪ کورتیزولی که وارد خونهای شما میشود از کبد منشا میگیرد.
  نکته مهم این است که همه این هورمونها از کلسترول ساخته میشوند!! و وقتی شما داروهای ضد کلسترول مصرف میکنید، بدن قادر به تولید این هورمونها نخواهد بود، که این مساله شروع انواع مشکلات سلامتی است. کبد میزان زیادی از کلسترول بدن را میسازد.
  کلسترول از کربوهیدراتها ساخته میشود.
  کلسترول علاوه بر هورمونها، بعضی پروتئین ها که کار انتقال مواد خاصی در بدن (مثل خود کلسترول، استروژن و تستوسترون) دارند، را نیز تولید میکند.
  بنابراین کبد کار بسته بندی و انتقال برخی مواد در خون را نیز بر عهده دارد.
• ذخیره آهن.
• تبدیل مواد مغذی به انرژی.
• تولید موادی که به لخته شدن خون (مثلا در زخم شدگی ناحیه ای از بدن) کمک می کنند.
• مقاومت در برابر عفونت ها با ایجاد فاکتورهای ایمنی و حذف باکتری ها و سموم از خون.

بیماری کبد چرب چیست؟

بیماری کبد چرب (استئاتوز) یک بیماری شایع است که به دلیل تجمع بیش از حد چربی در کبد ایجاد می شود. یک کبد سالم حاوی مقدار کمی چربی است. زمانی که چربی به ۵ تا ۱۰ درصد وزن کبد برسد مشکل ساز می شود.
التهاب کبدی باعث کاهش پیوسته عملکرد کبد میشود، اما این پروسه به قدری آهسته و اکثر اوقات بی علامت است که تا رسیدن به درجه بالای مشکلات کبدی، فرد متوجه آن نمیشود.

چرا بیماری کبد چرب مضر است؟!!

در بیشتر موارد، بیماری کبد چرب هیچ مشکل جدی ایجاد نمی کند یا مانع از عملکرد طبیعی کبد نمی شود. اما برای ۷ تا ۳۰ درصد افراد مبتلا به این بیماری، کبد چرب با گذشت زمان بدتر می شود. این بیماری در سه مرحله پیشرفت می کند:

• مرحله استئاتوهپاتیت: کبد ملتهب (متورم) می شود و به بافت آن آسیب می رسد.
• فرآیند فیبروز: بافت اسکار در جایی تشکیل می شود که کبد آسیب دیده است.
• سیروز کبدی: بافت اسکار گسترده جایگزین بافت سالم می شود.

توجه: سرطان در بدن میتواند از طریق مسیرهایی که ملتهب هستند گسترش پیدا کند، بنابراین التهاب کبدی یکی از راههای انتشار کنسر است و هدف این است که این التهاب را به میزان خیلی کمی برسانیم.

سیروز کبدی چیست؟

سیروز کبدی نتیجه آسیب شدید به کبد است. بافت اسکار (زخم) سخت که جایگزین بافت سالم کبد می شود، عملکرد کبد را کند می کند. در نهایت، می تواند عملکرد کبد را به طور کامل از بین ببرد. سیروز می تواند منجر به نارسایی کبد و سرطان کبد نیز شود.

انواع کبد چرب

دو دسته مختلف از کبد چرب وجود دارد:

1. کبد چرب الکلی.
   که ناشی از مصرف زیاد الکل است.
   مصرف متوسط الکل به عنوان یک نوشیدنی در روز در زنان و حداکثر دو نوشیدنی در روز در مردان تعریف می شود.
2. کبد چرب غیر الکلی (NAFL).
   که می تواند به علت تغذیه نامناسب ایجاد شود.
   حدود ۲۵ درصد کل جمعیت به این مشکل مبتلا هستند (یک نفر از هر سه بزرگسال و یک کودک از هر ۱۰)
   این بیماری مختص افراد با اضافه وزن نیست. افراد لاغر هم جز این دسته هستند و احتمال مرگ و میر در آنها حتی ۲ برابر بیشتر از افراد با اضافه وزن است، احتمالا به این خاطر که به علت لاغر بودن گمان میکنند که سلامت هستند و میتوانند هرچیزی مصرف کنند.
   مطلب مرتبط: چه مواد غذایی به کبد آسیب میزنند؟

علل بیماری کبد چرب کدامند؟

برخی افراد بدون داشتن هیچ گونه بیماری قبلی به بیماری کبد چرب مبتلا می شوند. محققان علت دقیق بیماری کبد چرب غیر الکلی را پیدا نکرده اند. اما این عوامل خطر احتمال ابتلا به آن را افزایش می دهند:

1.  سطح بالای انسولین در بدن و مقاومت به انسولین.
   علت اصلی کبد چرب در واقع مقاومت به انسولین است که مصرف شکر و کربوهیدراتهای فرآوری شده باعث بروز آن میشود.
   انسولین، حتی در میزان کم آن، باعث تبدیل گلوکز (شکر) به چربی و کلسترول میشود و باعث افزایش چربی کبدی میشود. هرچه انسولین بیشتر شود، کبد چرب نیز پیشرفته تر میشود.
   با افزایش انسولین، بدن نسبت به آن مقاوم شده و در نتیجه، پانکراس مجبور به ترشح بیشتر آن میشود. در طول زمان سطح انسولین بسیار بالا رفته و همینطور مقاومت به انسولین.
2. الکل.
3. مصرف روغن های گیاهی.
   که در بیشتر غذاها وجود دارند و برخلاف نامشان، بیشتر روغن های گرفته شده از هستند مانند روغن سویا، روغن ذرت، روغن کانولا و روغن پنبه دانه.
4. مصرف میان وعده!
   به علت افزایش سطح انسولین و افزایش مقاومت به انسولین در طول زمان.
5. مصرف فروکتوز به صورت شربت ذرت.
   یکی از عوامل مهمی که باعث کبد چرب می شود، فروکتوز به شکل شربت ذرت* با فروکتوز بالا است. این مورد ۲۰ برابر بیشتر از سایر قندها باعث ایجاد کبد چرب می شود.
   *شربت ذرت به عنوان شیرین کننده در نوشابه ها و بسیاری مواد غذایی فراوری شده وجود دارد.
6. رژیم غذایی با کمبود متیونین و کولین.
   از عوامل دیگری که باعث کبد چرب می شوند، رژیم غذایی با کمبود متیونین و کولین است. در این حالت فرد دچار اضافه وزن نمیشود و فقط مبتلا به کبد چرب میشود.
   متیونین یک اسید آمینه است و پیش ساز و بلوک ساختمانی قوی ترین آنتی اکسیدان در بدن، یعنی گلوتاتیون، است و ترکیبی است که به شما در تجزیه مواد شیمیایی کمک می کند.
   کولین یک ماده مغذی اساسی در ویتامین های گروه B است و در واقع چربی را حل می کند و آن را از کبد جدا می کند.
   مطلب مرتبط: نکاتی برای پاکسازی کبد چرب
7. رژیم های غذایی با پروتیین خیلی پایین.
8. افراد با بیماری های خودایمنی.
9. ابتلا به دیابت نوع ۲ یا مقاومت به انسولین.
10. ابتلا به سندرم متابولیک (مقاومت به انسولین، فشار خون بالا، کلسترول بالا و سطح تری گلیسیرید بالا).
11. چاق بودن یا اضافه وزن.
12. مصرف برخی داروه
    مصرف برخی داروهای تجویزی، مانند آمیودارون (Cordarone®)، دیلتیازم (Cardizem®)، تاموکسیفن (Nolvadex®) یا استروئیدها.
13. عمل جراحی بای پس معده.
14. بعضی ویروس ها.

چه کسانی بیشتر به بیماری کبد چرب مبتلا می شوند؟

• اسپانیایی یا آسیایی بودن
• یائسگی
• چاقی با سطح بالای چربی شکمی
• فشار خون بالا، دیابت یا کلسترول بالا
• ابتلا به آپنه انسدادی خواب (راه هوایی مسدود شده که باعث توقف و شروع تنفس در طول خواب می شود)

بیماری کبد چرب چگونه تشخیص داده می شود؟

از آنجایی که بیماری کبد چرب اغلب علائمی ندارد، پزشک ممکن است اولین کسی باشد که آن را تشخیص میدهد. افزایش آنزیم های کبدی در آزمایش خون، ممکن است یک علامت خطر باشد. افزایش آنزیم های کبدی نشانه آسیب کبد است. برای تشخیص این بیماری، پزشک ممکن است موارد زیر را درخواست کند:

• سونوگرافی یا توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) برای گرفتن تصویری از کبد.
• بیوپسی کبد (نمونه بافت) برای تعیین میزان پیشرفت بیماری کبد.
• FibroScan®، یک سونوگرافی تخصصی که گاهی به جای بیوپسی کبد برای تعیین میزان چربی و بافت اسکار در کبد استفاده می شود.

آیا بیماری کبد چرب قابل برگشت است؟

بله، کبد توانایی شگفت انگیزی برای ترمیم خود دارد و فرد به همه کبد خود برای کارکرد آن نیاز ندارد!!! اگر سبک زندگی خود را بهبود دهید میتوانید سلامت کبد خود را برگردانید.
مطلب مرتبط: بهترین غذاها برای پاکسازی کبد کدامند؟
مطلب مرتبط: تاثیر سرکه سیب و آبلیمو بر کبد

آیا بیماری کبد چرب میتواند شما را بکشد؟!

بیماری کبد چرب برای اکثر افراد مشکل عمده ای ایجاد نمی کند. با این حال، اگر به سیروز کبدی تبدیل شود، می تواند به مشکل جدی تری تبدیل شود. سیروز کبدی درمان نشده در نهایت منجر به نارسایی کبد یا سرطان کبد می شود. کبد شما عضوی است که بدون آن نمی توانید زندگی کنید.

با توجه به توضیحات بالا، اگر علاقه مند به راههای درمان بیماری های کبدی هستید، رشته مقالات مربوط به سلامت کبد را دنبال کنید.