هیپوگلیسمی (قند خون پایین) و علل آن

قند خون پایین یا هیپوگلیسمی زمانی اتفاق می‌افتد که سطح گلوکز در خون به کمتر از حد سالم برسد. برای بسیاری از افراد مبتلا به دیابت، این به این معنی است که میزان گلوکز خون کمتر از ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر است، اما ممکن است این عدد بسته به قند معمول شما، متفاوت باشد، بنابراین با پزشک خود مشورت کنید تا متوجه شوید که چه زمانی سطح گلوکز خون شما پایین ادر نظر گرفته می‌شود.

هیپوگلیسمی چقدر شایع است؟

قند خون پایین در میان افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و در میان افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ که انسولین یا سایر داروهای دیابت مصرف می‌کنند، شایع است. در یک مطالعه بزرگ جهانی بر روی افراد مبتلا به دیابت که انسولین مصرف می‌کنند، از هر ۵ نفر ۴ نفر مبتلا به دیابت نوع ۱ و تقریباً نیمی از مبتلایان به دیابت نوع ۲، حداقل یک بار در یک دوره ۴ هفته‌ای، قند خون پایین گزارش کردند.

افت شدید گلوکز خون، زمانی که سطح گلوکز خون شما آنقدر پایین می‌آید که نمی‌توانید خودتان آن را درمان کنید، کمتر رایج است.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به هیپوگلیسمی هستند؟

در افراد زیر این احتمال بیشتر است:

• افراد مبتلا به دیابت نوع ۱
• افرادی که انسولین یا سایر داروهای دیابتی مصرف می‌کنند
• افراد ۶۵ سال یا بیشتر
• افراد با سابقه قبلی گلوکز پایین خون
• افراد با مشکلات سلامتی دیگری مانند بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های قلبی یا اختلالات شناختی
• افرادی که شکر و کربوهیدرات‌های زیادی مصرف می‌کنند!!!

علائم هیپوگلیسمی چیست؟

علائم پایین بودن گلوکز خون به سرعت ظاهر می‌شوند و می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند. علائم می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند و عبارت‌اند از:

علائم خفیف:

• لرز بدن
• احساس گرسنگی و میل به شکر
• احساس خستگی
• سرگیجه، سبکی سر، گیجی یا تحریک پذیری
• تپش قلب خیلی سریع می تپد یا تپش قلب غیر پیوسته
• سردرد
• اختلال بینایی و ناتوانی در واضح دیدن یا صحبت کردن
• افسردگی

علائم شدید:

• از دست دادن هوشیاری
• تشنج

هیپوگلیسمی شدید خطرناک است و نیاز به درمان فوری دارد.

هیپوگلیسمی در زمان خواب

سطح گلوکز خون می‌تواند هنگام خواب کاهش یابد و برای چندین ساعت پایین بماند و مشکلات جدی ایجاد کند. علائم پایین بودن گلوکز خون در هنگام خواب عبارت‌اند از:

• گریه کردن یا کابوس دیدن
• تعریق شدید که باعث مرطوب شدن لباس خواب یا ملحفه شود
• احساس خستگی، تحریک پذیری یا گیجی بعد از بیدار شدن از خواب

اگرچه ممکن است از خواب بیدار نشوید یا متوجه هیچ علامتی نشوید، اما قند خون پایین می‌تواند در خواب شما اختلال ایجاد کند که ممکن است بر کیفیت زندگی، خلق و خو و توانایی کار کردن شما تأثیر بگذارد.

عوارض هیپوگلیسمی چیست؟

قند خون پایین خفیف تا متوسط را می‌توان به راحتی درمان کرد، اما کاهش شدید گلوکز خون می‌تواند باعث عوارض جدی از جمله غش کردن، کما یا حتی مرگ شود.

دوره های مکرر قند خون پایین می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• سطح گلوکز خون بالا، زیرا نگرانی یا ترس از قند خون پایین، فرد را از مصرف داروهای مورد نیاز برای مدیریت دیابت باز می‌دارد.
• عدم آگاهی از هیپوگلیسمی، وضعیتی که در آن تا زمانی که سطح گلوکز خون شما بسیار پایین نیاید، هیچ علامتی از افت قند خون مشاهده نمی‌کنید.

علت هیپوگلیسمی در افراد دیابتی چیست؟

سطح پایین گلوکز خون می‌تواند یک عارضه جانبی انسولین یا برخی داروهای دیگر دیابت باشد. مصرف این داروها می‌تواند سطح گلوکز خون را کاهش دهد.

دو نوع قرص دیابت می‌توانند باعث کاهش گلوکز خون شوند:

• سولفونیل اوره‌ها
  که معمولاً یک یا دو بار در روز مصرف می‌شوند.
• مگلیتینیدها
  که معمولا قبل از غذا مصرف می‌شوند.

موارد زیر نیز می‌توانند سطح گلوکز خون شما را کاهش دهند:

• روزه داری درحالیکه داروهای دیابتی را مصرف می‌کنید.
• افزایش فعالیت بدنی فراتر از روال معمول شما و درحالیکه داروهای دیابتی را مصرف می‌کنید.
• نوشیدن بیش از حد الکل بدون غذای کافی.
  الکل ثابت نگه داشتن سطح گلوکز خون را برای بدن دشوارتر می‌کند، به خصوص اگر مدتی است غذا نخورده‌اید. الکل همچنین می‌تواند شما را از احساس اولین علائم کاهش گلوکز خون که می‌تواند منجر به علائم شدید شود، جلوگیری کند.
• ابتلا به انواع بیماری‌ها

علت اصلی هیپوگلیسمی در افراد غیر دیابتی

استرس آدرنال می‌تواند باعث هیپوگلیسمی شود. اما، سردرگمی بزرگی در مورد علت عمیق‌تر هیپوگلیسمی وجود دارد. اگر کسی قند اضافی مصرف کند، اثر شلاقی از پانکراس ایجاد می‌کند که انسولین را پمپاژ می‌کند. این واکنش بیش از حد باعث افت قند خون می‌شود. به نظر من باید از مصرف شکر پرهیز کنید و وقتی قند پایین دارید، هرگز شکر اضافه نکنید مگر فقط برای حل کردن این مشکل باشد!!

در صورت ابتلا به دیابت، چگونه می‌توانم از افت گلوکز خون جلوگیری کنم؟

اگر انسولین یا داروهای دیگری مصرف می‌کنید که قند خون شما را کاهش می‌دهند، اقدامات زیر ممکن است به شما در جلوگیری از کاهش سطح گلوکز خون کمک کند.:

• چک قند خون در خانه
  از پزشک خود بپرسید که چگونه سطح گلوکز خون خود را بررسی کنند. رایج ترین راه برای انجام این کار استفاده از دستگاه‌های اندازه گیری قند خون است. اگر از هیپوگلیسمی غافل هستید یا اغلب قند خونتان پایین است، یک مانیتور مداوم گلوکز (CGM) ممکن است گزینه خوبی باشد. CGM سطح گلوکز خون شما را در زمان‌های منظم اندازه‌گیری می‌کند و اگر کمتر از محدوده هدف شما باشد، می‌تواند زنگ خطر را به صدا درآورد.
• برنامه غذایی منظم و سالم
  اطمینان حاصل کنید که برنامه غذایی منظم شما شامل وعده‌های اصلی باشد اما میان وعده و نوشیدنی‌هایی با کربوهیدرات مصرف نکنید. این توصیه برخلاف چیزی است که شما معمولا شنیده‌اید و برای فهمیدن بیشتر آن روی این لینک کلیک کنید و مقاله مربوطه را مطالعه کنید.
• دقت به زمان ورزش یا فعالیت بدنی
  فعالیت بدنی می‌تواند گلوکز خون را در طول فعالیت و یا ساعت‌ها پس از آن کاهش دهد. سعی کنید قند خون خود را قبل، در حین و بعد از فعالیت بدنی چک کنید و مصرف دارو یا غذای خود را برای جلوگیری از افت گلوکز خون تنظیم کنید.
• همکاری با تیم پزشکی
  برای جلوگیری از کاهش گلوکز خون با پزشک خود همکاری کنید. از او بپرسید که کدامیک از داروهای شما می‌تواند باعث کاهش گلوکز خون شود و چگونه می‌توانید از آن پیشگیری کنید.

با این اوصاف سوالی که پیش می‌آید این است که در صورت دچار شدن به هیپوگلیسمی، چطور می‌توانیم آن را کنترل و درمان کنیم. برای گرفتن پاسخ خود روی این لینک کلیک کنید.