درمان انواع کمردرد

کمردرد یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که می‌تواند هر فرد را در دوره‌ای از زندگی درگیر کند و دومین علت مراجعه افراد به پزشک است.

این بیماری به دلیل شیوه زندگی مدرن و نشستن‌های طولانی و عدم وجود فعالیت‌های فیزیکی، روز به روز در حال افزایش است و کیفیت زندگی را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد و می‌تواند باعث انواع ناتوانی‌ها و محدودیت‌ها در زندگی روزمره شود. 

به همین دلیل در اینجا قصد دارم شما را با درمان‌های بسیار موثر و در بسیاری موارد، قطعی برای این مشکل آشنا کنم.

برای درک چگونگی ایجاد درد، درک آناتومی کمر کمک کننده است. کمر از استخوان‌ها، عضلات، اعصاب و سایر بافت‌ها تشکیل شده که با هم کار می‌کنند تا به شما کمک کنند بایستید و خم شوید.

به استخوان های پشت، مهره می گویند که با هم ستون فقرات را تشکیل می‌دهند. ستون فقرات از نخاع محافظت می‌کند. نخاع بخشی از سیستم عصبی مرکزی است که توانایی شما برای احساس و حرکت را کنترل می‌کند.

مهره‌ها روی هم چیده می‌شوند. طناب نخاعی از سوراخ های پشت مهره‌ها عبور می کند و اعصاب کوچک (که ریشه‌های عصبی نامیده می‌شوند) از نخاع خارج شده و از فضاهایی در طرفین مهره‌ها عبور می‌کنند. ستون فقرات تا زیر قاعده نخاع امتداد می‌یابد. ریشه‌های عصبی که به قسمت پایین کمر و پاها کشیده می‌شوند، مجموعاً دم اسبی نامیده می‌شوند.

بین هر جفت مهره در ستون فقرات دیسکی متشکل از یک بافت بیرونی سخت و یک پالپ داخلی ژل مانند قرار دارد. این دیسک ها از استخوان‌ها محافظت می‌کنند و مانند بالشتک یا ضربه‌گیر عمل می‌کنند. مهره‌ها توسط رباط‌ها و تاندون‌ها در کنار هم نگه داشته می‌شوند و به مهره‌ها اجازه می‌دهند با هم حرکت کنند، و به این وسیله ستون فقرات به جلو، عقب و پهلو به پهلو خم می‌شود.

چهار ناحیه اصلی در پشت وجود دارد. ناحیه گردنی (C)، قفسه سینه (T)، کمری (L) و ساکرال (S).

• ۷ مهره گردنی در گردن
• ۱۲ مهره سینه ای در قسمت فوقانی پشت
• ۵ مهره کمری در قسمت پایین کمر
• استخوان خاجی و دنبالچه استخوان‌های جوش خورده ای هستند که در پایه ستون فقرات یافت می‌شوند.

مهره ها از بالا به پایین شماره گذاری می‌شوند. به عنوان مثال، مهره کمری بالایی مهره L1 نامیده می‌شود.

کمردرد بیشتر در ناحیه کمر و مهره های خاجی رخ می‌دهد، یعنی بیشتر در محدوده L4، L5 و S1.

عوامل خاصی خطر ابتلا به کمردرد را در افراد افزایش می‌دهند. اینها شامل سیگار کشیدن، چاقی، بالا رفتن سن، جنسیت زن، کار شدید فیزیکی یا بی تحرکی، استرس‌های مرتبط با شغل یا روابط، نارضایتی شغلی و مسائل مربوط به سلامت روان مانند اضطراب یا افسردگی است.

۱. کمردردهای غیراختصاصی

اکثر مردم (بیش از ۸۵ درصد) کمردرد «غیر اختصاصی» دارند، به این معنی که درد به وضوح ناشی از یک بیماری خاص، ناهنجاری یا آسیب جدی به ستون فقرات نیست. مردم گاهی اوقات به این موضوع اشاره می‌کنند که دردشان به دنبال یک فعالیت بدنی (مانند بلند کردن یک جسم سنگین، بیل زدن یا خم شدن) ایجاد شده است. این نوع درد اغلب نشان دهنده فشار در یک یا چند ماهیچه در قسمت پایین کمر است و می‌تواند شدید باشد.

در حالی که داشتن درد بدون علت قابل شناسایی می‌تواند ناامیدکننده و ناراحت‌کننده باشد، اما دانستن این موضوع که این نوع کمردرد معمولاً طی چند هفته خود به خود بهبود می‌یابد، ممکن است کمک کننده باشد و کارهایی وجود دارد که می توانید در این مدت انجام دهید تا احساس بهتری داشته باشید، مانند اعمال گرما در محل درد و اجتناب از خوابیدن و بازگشت به فعالیت به محض اینکه احساس کردید می‌تواند، چراکه این کار به بهبودی شما سرعت می‌دهد.

۲. علل بالقوه خطرناک

به ندرت، کمردرد ناشی از یک بیماری بالقوه جدی ستون فقرات، مانند عفونت، تومور، یا اختلالی به نام "سندرم دم اسبی" است که باعث ضعف پا و اختلال عملکرد روده یا مثانه و همچنین کمردرد می‌شود. سایر علل بالقوه شامل شکستگی‌های فشاری مهره (نخاع) است که در آن یک یا چند مهره در نتیجه ضعیف شدن و نازک شدن استخوان‌ها به دلیل پوکی استخوان دچار شکستگی می‌شوند.

افراد مبتلا به این مشکلات معمولاً علاوه بر کمردرد، عوامل خطر یا علائم دیگری نیز دارند.

۳. علل کمتر خطرناک کمردرد

گاهی اوقات کمردرد ناشی از شرایط خاص و کمتر جدی می‌شود، از جمله تغییرات فیزیکی ناشی از افزایش طبیعی سن. برخی از این علل در زیر مورد بحث قرار گرفته است.

۱. بیماری دژنراتیو دیسک

بیماری دژنراتیو دیسک زمانی است که دیسک‌های ستون فقرات فرسوده می‌شوند. دیسک‌های ستون فقرات بالشتک‌های لاستیکی بین مهره‌های ستون فقرات هستند. آنها به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کنند و به شما کمک می‌کنند تا راحت‌تر حرکت کنید، خم شوید و حرکات چرخشی را انجام دهید. دیسک‌های ستون فقرات هر فرد با گذشت زمان تحلیل می‌روند و این پروسه بخشی طبیعی از روند پیری است.

هنگامی که بالشتک‌ها (دیسک‌ها) از بین می‌روند، استخوان‌ها شروع به ساییده شدن به یکدیگر می‌کنند. این تماس می‌تواند باعث درد و تغییراتی در مهره‌های مجاور، از جمله تشکیل خارهای استخوانی (مناطق رشد بیش از حد استخوان)، شود و همینطور مشکلات دیگری از جمله:

• اسکولیوز بزرگسالان، که در آن ستون فقرات به یک سمت منحنی می‌شود.
• فتق دیسک که به آن دیسک بیرون‌زده، سرخورده یا پاره شده نیز می‌گویند.
• تنگی کانال نخاعی، زمانی که فضای داخلی مهره‌ها باریک می‌شود.
• اسپوندیلولیستزیز، زمانی که مهره‌ها به داخل و خارج از محل خود حرکت می‌کنند.

۲. بیرون‌زدگی (برآمدگی) و فتق دیسک

ساییدگی و پارگی بیش از حد دیسک‌های ستون فقرات می‌تواند منجر به برآمدگی دیسک شود که در آن پوشش بیرونی ضعیف شده و دیسک بیرون می‌زند.

بسیاری از افراد با برآمدگی دیسک کمردرد ندارند و به صورت اتفاقی در تصویربرداری‌ها (CT اسکن و تصویربرداری MRI) متوجه مشکل خود می‌شوند.

با این حال، اگر دیسک برآمده روی عصب فشار بیاورد، ممکن است برخی از افراد دچار دردهای سیاتیکی شوند (دردی که به پشت ساق پا امتداد کشیده می‌شود). 

این سایش و پارگی کمتر می‌تواند منجر به فتق دیسک شود که در آن پوشش بیرونی ضعیف یا پاره می‌شود و بافت نرم مرکزی دیسک به بیرون رانده می‌شود. فتق دیسک، اگر به ریشه عصبی فشار بیاورد، می‌تواند باعث درد یا ضعف پا شود. با این حال، فتق دیسک در تصویربرداری‌ها (سی تی اسکن و ام آر آی) در افراد بدون کمردرد نیز دیده می‌شود.

فتق دیسک معمولا با گذشت زمان بهبود می‌یابد زیرا بدن مواد اضافی دیسک را تجزیه می‌کند و فشار یا تحریک روی عصب را کاهش می‌دهد.

۳. آسیب به عصب سیاتیک

سیاتیک نوعی رادیکولوپاتی* است و زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از پنج ریشه عصبی نخاعی که شاخه‌های عصب سیاتیک* هستند، تحریک شود.

درد آن معمولاً تیز یا سوزان است و به پشت یا کنار ران کشیده می‌شود و ممکن است تا پایین پا یا مچ پا نیز برسد. همچنین ممکن است احساس بی حسی یا گزگز داشته باشید. گاهی اوقات، سیاتیک ممکن است با ضعف عضلانی در ساق یا پا نیز همراه باشد.

اگر فتق دیسک باعث فشار به عصب سیاتیک و درد آن شده باشد، درد اغلب با سرفه، عطسه یا خم شدن به جلو افزایش می‌یابد.

*رادیکولوپاتی ممکن است همراه با کمردرد باشد و زمانی اتفاق می‌افتد که ریشه عصبی در ستون فقرات به علت فشار وارد شده به آن (برای مثال توسط دیسک بیرون‌زده، آرتریت ستون فقرات یا حتی اسپاسم عضلانی)، تحریک شود.

علائم رادیکولوپاتی شامل انتشار درد، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف عضلانی در ناحیه خاص مربوط به ریشه عصبی آسیب دیده و معمولاً ساق پا است.

*پنج ریشه عصبی نخاعی که شاخه‌های عصب سیاتیک عبارت‌اند از: L4, L5, S1, S2, S3

۴. استئوآرتریت (آرتروز)

استئوآرتریت می‌تواند مفاصلی را که مهره‌ها را به یکدیگر متصل می‌کنند، تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری که به عنوان آرتروپاتی مفصل فاست شناخته می‌شود، می‌تواند منجر به تشکیل خارهای استخوان در اطراف مفصل شود و ممکن است باعث کمردرد شود.

استئوآرتریت می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در مفاصل باسن و کمر شود. یکی از این مشکلات کاهش فضای کانال نخاعی است که به عنوان تنگی کانال نخاع شناخته می‌شود و علایم خاص خود را دارد.

مانند بیماری دژنراتیو دیسک، آرتروپاتی مفصل فاست با افزایش سن بسیار شایع است و بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری هیچ علامتی ندارند.

۵. اسپوندیلولیستزیس

اسپوندیلولیستزیس وضعیتی است که در آن یکی از مهره‌های ستون فقرات روی دیگری به جلو می‌لغزد. اسپوندیلولیستزیس معمولاً در اثر فشار روی مفاصل کمر ایجاد می‌شود و ممکن است با آرتروپاتی مفصل فاست همراه باشد.

اگرچه این وضعیت می تواند باعث کمردرد و سیاتیک شود، اما ممکن است اصلاً علامتی نداشته باشد.

۶. تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی وضعیتی است که در آن فضای باز داخل مهره‌ها باریک می‌شود. این اتفاق اغلب به دلیل وجود خارهای استخوانی است که می‌تواند در افراد مسن مبتلا به استئوآرتریت رخ دهد.

برخی از افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی هیچ علامتی ندارند، در حالی که برخی دیگر با راه رفتن درد در ساق پا را تجربه می‌کنند. این حالت به عنوان لنگش نوروژنیک* شناخته می‌شود.

*لنگش نوروژنیک نوعی درد است که می‌تواند هنگام فشرده شدن طناب نخاعی به دلیل باریک شدن کانال نخاعی ناشی از آرتریت یا دلایل دیگر رخ دهد. درد از پشت به باسن، ران‌ها و ساق پا تیر می‌کشد و اغلب هر دو طرف بدن را درگیر می‌کند. این اتفاق ممکن است باعث لنگیدن و ضعف در پاها شود. درد معمولاً هنگام ایستادن یا راه رفتن بدتر می‌شود و هنگام خم کردن ستون فقرات با نشستن یا خم شدن به جلو، حتی در حین راه رفتن، بهتر می‌شود.

۷. اسپوندیلیت آنکیلوزان

در افراد جوانتر، کمردرد ممکن است با یک بیماری التهابی به نام اسپوندیلیت آنکیلوزان همراه باشد. افراد مبتلا به این عارضه اغلب صبح‌ها دچار سفتی کمر و کمردرد می‌شوند که با فعالیت بهبودی می‌یابد.

۸. پوکی استخوان (استئوپروز)

استخوان‌ها، از جمله مهره‌های ستون فقرات، در اثر پوکی استخوان، شکننده و متخلخل می‌شوند و احتمال شکستگی‌های فشاری در آنها افزایش می‌یابد که موجب کمردرد می‌شود.

۴. کمردردهای شغلی

گاهی اوقات کمردرد با عوامل شغلی مرتبط است. این موارد می تواند شامل وضعیت نامناسب هنگام نشستن یا ایستادن در محل کار، نشستن یا ایستادن طولانی مدت، رانندگی در مسافت‌های طولانی، بلند کردن نامناسب اشیا، بلند کردن‌های مکرر، و بلند کردن بارهای بیش از حد سنگین باشد.

کمردرد در بین افرادی که برای مدت طولانی می‌نشینند به همان اندازه رایج است که در افرادی که شغلشان نیاز به بلند کردن اجسام سنگین دارد.

۱. نشستن طولانی مدت

اولین علت مهم کمردرد، نشستن‌های زیاد و طولانی است. هر فرد به طور متوسط ​​بین ۱۰ تا ۱۵ ساعت در روز می‌نشیند!!

نشستن فرم بدن را در حالت خم قرار می‌دهد. دراین حالت عضلات چهارسر ران به سمت بالا کشیده می‌شوند. عضله چهار سر ران یک خم‌کننده است و ساق پا و پا را به حالت کشیده درمی‌آورد و همچنین به خم شدن استخوان ران به سمت بالا کمک می‌کند.

فلکسور (خم کننده)‌ دیگر در قسمت پایین کمر، عضله پسواس است. بنابراین عضله چهار سر ران و عضله پسواس در اثر نشستن‌های طولانی مدت، کوتاه می‌شوند. در این حالت به محض بلند شدن، این عضلات سفت می‌شوند. این افتاق باعث تغییر فرم و حالت قرارگیری لگن می‌شود که سپس باعث عملکرد جبرانی عضلات کمر شده و ماهیچه‌های کمر را در حالت سفت یا انقباض دائمی قرار می‌دهد.

بنابراین وقتی برای مدت طولانی می‌نشینید، عضلات چهار سر ران شما کوتاه می‌شوند و عضلات سرینی (عضله باسن) ضعیف می‌شوند. در واقع باسن نیز تغییر شکل می‌دهد، تخت‌تر می شود، شل می‌شود و آتروفی می‌شود. این همان جایی است که بسیاری از کمردردها شروع می‌شوند.

۲. ماهیچه‌های نامتقارن

وقتی عضلات در یک قسمت از بدن خیلی سفت و منقبض شده باشند، تعادل بین آنها و عضلات دیگر از بین می‌رود.

این حالت سفت و تقویت شدن برخی عضلات در حالیکه دیگر عضلات ضعیف هستند می‌تواند ناشی از حرکات تکراری مثلا در بازی گلف یا حتی تنیس (فعالیتی که بدن در آن حالت نامتقارن دارد) رخ دهد و باعث آسیب‌های جدی به مفاصل و عضلات دیگر و کمردرد شود.

۳. حرکت و فرم نامناسب بدن

کمردرد می‌تواند ناشی از برخی فعالیت‌های روزمره یا وضعیت و فرم نامناسب بدن باشد. مثال‌هایی از این مورد عبارت‌اند از:

• خوابیدن روی تشکی که آسیب‌رسان است.
• کشش بیش از حد در ورزش‌های مختلف
• خم شدن برای مدت طولانی
• هل دادن، کشیدن، بلند کردن یا حمل وسایل سنگین
• ایستادن یا نشستن برای مدت طولانی
• هل دادن گردن به جلو، مانند هنگام رانندگی یا استفاده از رایانه
• رانندگی طولانی بدون وقفه، حتی زمانی که قوز نکرده باشید.

۵. کمبودهای تغذیه‌ای

۱. کمبود ویتامین دی (Vitamin D3 deficiency)

اگر ویتامین D مصرف نمی‌کنید و کمردرد دارید، مصرف آن می‌تواند خیلی سریع کمردرد شما را از بین ببرد، زیرا کمبود ویتامین D بیش از هر علت دیگری باعث کمردرد می‌شود.

۶. تروما یا ضربه به هر یک از ساختارهای کمری

در این حالت کمردرد معمولاً ناشی از فشار، تنش یا آسیب وارد شده به عضلات، رباط‌ها و یا استخوان‌های کمر مثل مهره‌ها یا دنده‌ها است.

۷. علل داخلی کمردرد (با منشا غیرکمری)

مشکلات داخلی به خصوص بیماری‌های گوارشی و مشکلات رحم و تخمدان می‌توانند باعث دردهای کمری شوند. در اینجا مثال‌هایی از این علل را آورده‌ام:

• مشکلات کلیوی مثل سنگ کلیه
• مشگلات رحمی مثل فیبروم رحمی و اندومتریوز
• مشکلات روده مثل کولیت اولسروز
• آپاندیسیت
• التهاب پانکراس (پانکراتیت)
• درد در مفصل ساکروایلیاک (ناحیه باسن)
  اگر در مفاصل ساکروایلیاک خود درد دارید، به معنی درد در سمت چپ و راست پایین کمر و ناحیه باسن، مشکوک به مشکلات تخمدان باشید.

۸. علل دیگر

برخی از بیماری‌ها می‌توانند منجر به کمردرد شوند، از جمله:

• سندرم دم اسبی: دم اسبی دسته‌ای از ریشه‌های عصبی نخاعی است که در انتهای تحتانی طناب نخاعی ایجاد می‌شود. علائم شامل درد مبهم در کمر و بالای باسن، و همچنین بی حسی در ناحیه باسن، اندام تناسلی و ران‌ها است. گاهی اوقات اختلالاتی در عملکرد روده و مثانه نیز وجود دارد.
• سرطان‌ها: تومور ستون فقرات ممکن است به عصب فشار وارد کند و در نتیجه باعث کمردرد شود. همچنین ممکن است متاستاز (انتشار و پیشرفت) سرطان از منشا دیگری به ستون فقرات باعث کمردرد شود.
• عفونت ستون فقرات: تب و ناحیه حساس و گرم در پشت می‌تواند نشانگری عفونتی در ستون فقرات باشد.
• سایر عفونت‌ها: بیماری التهابی لگن، عفونت مثانه یا کلیه نیز ممکن است منجر به کمردرد شود.
• اختلالات خواب: افراد مبتلا به اختلالات خواب در مقایسه با دیگران احتمال بیشتری برای تجربه کمردرد دارند.
• زونا: عفونتی است که می‌تواند بر اعصاب تاثیر بگذارد و ممکن است منجر به کمردرد شود. مکان درد ناشی از عفونت زونا بستگی به این دارد که کدام اعصاب تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.
• اسکولیوز: که در آن ستون فقرات به یک طرف (پهلوها) خم می‌شود.

کمردرد اغلب به عنوان "حاد" (چهار هفته یا کمتر)، "فوق حاد" (طول ۴ تا ۱۲ هفته) یا "مزمن" (بیش از ۱۲ هفته طول می‌کشد) طبقه بندی می‌شود. در حالی که بیشتر دوره‌های درد حاد به سرعت برطرف می‌شوند، برخی از افراد درد طولانی‌مدت‌تری تجربه می‌کنند.

در این قسمت با انواع کمردردی که ممکن است هر فرد تجربه کند، آشنا می‌شویم.

۱. درد موضعی

آسیب به ساختارهای ستون فقرات می‌تواند در عضلات، دیسک‌ها یا مفاصل اتفاق بیفتد و شایع ترین علت کمردرد در یک طرف کمر باشد. این دردها اغلب پس از صدمات جزئی یا در اثر ضربه در ورزش یا تصادف رانندگی رخ می‌دهند.

در این موارد درد در حوالی و نزدیکی محل آسیب دیده حس می‌شود و معمولا یکطرفه است.

۲. درد تیرکشنده به پشت

درد در ناحیه کمر ممکن است به دلیل مشکلات مهمی باشد که در واقع به کمر ارتباطی ندارند. درد ارجاعی زمانی رخ می‌دهد که مشکلی در یک نقطه از بدن باعث ایجاد درد در جای دیگر شود.

منشا این درد می‌تواند برای مثال از مشکلات شکمی یا لگنی است که درد آن تیر کشنده به پشت و کمر باشد و در آنجا حس شود.

این نوع کمردرد تحت تاثیر وضعیت بدن نیست و با تغییر وضعیت مثلا از ایستاده به نشسته برطرف نمی‌شود.

۳. کمردرد رادیکولار

این درد از ستون فقرات به پاها در ناحیه‌ای که عصبی خاص مسئول عصب‌دهی در آن ناحیه است، انتشار می‌یابد.

سرفه، عطسه، بلند کردن اجسام سنگین یا زور زدن ممکن است باعث ایجاد یا تشدید درد در این مورد شود.

۴. درد همراه با اسپاسم (گرفتگی) عضلانی

این مورد علل مختلفی دارد و این درد همراه با انقباض عضلات کناری ستون فقرات (پارانخاعی) است و درد مبهمی در ناحیه اطراف نخاع ایجاد می‌کند. این افراد وضعیت ایستادن و نشستن غیرطبیعی داشته و معمولا به یک سمت بیشتر خم شده‌اند.

همانطور که در بخش قبل هم گفته شد کمردرد می‌تواند علل مختلفی داشته باشد، از مشکلات ساختاری و نشستن‌های طولانی تا مشکلات احشایی مثل بیماری‌های دستگاه گوارش و تخمدان‌ها.

در این زمان، پزشک با گرفتن تاریخچه و شرح حال و نوع درد شما، انجام معاینه فیزیکی و در صورت نیاز، با درخواست عکس‌های رادیوگرافی علت کمردرد شما را تشخیص می‌دهد.