نوروترنسمیتر‌ها یا انتقال دهنده‌های عصبی چه موادی هستند و چه عملکردی در بدن دارند؟

سیستم عصبی همه اندام‌های بدن را کنترل می‌کند و تقریباً در تمام عملکردهای بدن نقش دارد. سلول‌های عصبی که به عنوان نورون‌ها نیز شناخته می‌شوند و نوروترنسمیترها یا انتقال دهنده‌های عصبی آنها نقش مهمی در این سیستم دارند.

سلول‌های عصبی تکانه‌های عصبی را شلیک می‌کنند. آنها این کار را با آزاد کردن انتقال‌دهنده‌های عصبی، که به عنوان پیام رسان‌های شیمیایی بدن نیز شناخته می‌شوند، انجام می‌دهند. این مواد شیمیایی سیگنال‌هایی را به سلول‌های دیگر می‌رسانند.

انتقال دهنده‌های عصبی پیام‌های خود را با حرکت بین سلول‌ها و اتصال به گیرنده‌های خاص روی سلول‌های هدف منتقل می‌کنند. هر انتقال دهنده عصبی به گیرنده دیگری متصل می‌شود. به عنوان مثال، مولکول‌های دوپامین به گیرنده‌های دوپامین متصل می‌شوند. هنگامی که آنها متصل می‌شوند، باعث ایجاد یک عمل در سلول‌های هدف می‌شوند.

پس از انتقال پیام‌های عصبی توسط انتقال‌دهنده‌های عصبی، بدن آن‌ها را می‌شکند یا بازیافت می‌کند.

بنابراین انتقال دهنده‌های عصبی بخشی از سیستم عصبی هستند و نقش مهمی در رشد انسان و بسیاری از عملکردهای بدن دارند. در این مقاله توضیح می‌دهم که چه کار می‌کنند و در مورد انواع مختلف آنها توضیح می‌دهم.

عملکرد نوروترنسمیترها در بدن چیست؟

مغز برای تنظیم بسیاری از عملکردهای ضروری خود به نوروترنسمیترها نیاز دارد، از جمله:

• ضربان قلب
• نفس كشيدن
• چرخه‌های خواب
• هضم
• خلق و خو
• تمرکز
• اشتها
• حرکت عضلانی
• رشد اولیه انسان

انواع مختلف انتقال دهنده‌های عصبی کدامند؟

کارشناسان تا به امروز بیش از 100 انتقال دهنده عصبی را شناسایی کرده‌اند و هنوز در حال کشف بیشتر آنها هستند.

توجه داشته باشید که انتقال دهنده‌های عصبی با روش‌های مختلفی اثر خود را اعمال می‌کنند از جمله:

1. انتقال دهنده های عصبی تحریکی که سلول هدف را تشویق می‌کنند تا اقدام کند.
2. انتقال‌دهنده‌های عصبی بازدارنده که شانس عمل سلول هدف را کاهش می‌دهند. در برخی موارد، این انتقال دهنده‌های عصبی اثری شبیه آرامش دارند.
3. انتقال دهنده‌های عصبی تعدیلی که می‌توانند به طور همزمان به بسیاری از نورون‌ها پیام ارسال کنند. آنها همچنین با سایر انتقال دهنده‌های عصبی ارتباط برقرار می‌کنند.
4. برخی از انتقال دهنده‌های عصبی بسته به نوع گیرنده‌ای که به آن متصل می‌شوند، می‌توانند چندین عملکرد را انجام دهند.

در ادامه برخی از شناخته شده‌ترین انتقال دهنده‌های عصبی را شرح می‌دهم.

۱. استیل کولین

استیل کولین یک انتقال دهنده عصبی تحریک کننده با طیف وسیعی از نقش‌هاست، از جمله:

• باعث انقباض عضلات می‌شود.
• تولید بزاق و عرق را تحریک می‌کند.
• ضربان قلب را کنترل می‌کند.
• همچنین در حافظه، انگیزه و توجه نقش دارد.

سطوح پایین استیل کولین با مشکلات مربوط به حافظه و تفکر، مانند بیماری آلزایمر ارتباط دارد. برخی از داروهای بیماری آلزایمر به کاهش سرعت تجزیه استیل کولین در بدن کمک می‌کنند. این می‌تواند به مدیریت برخی علائم مانند از دست دادن حافظه کمک کند.

داشتن مقادیر زیاد استیل کولین می‌تواند باعث انقباض بیش از حد عضلات شود و باعث علایم ناراحت کننده‌ای شود مانند:

• افزایش بزاق و اشک
• ضعف عضلانی و فلج
• اسهال
• تاری دید

کولین که در بسیاری از غذاها وجود دارد و یک ماده مغذی بسیار مهم است، بلوک ساختمانی استیل کولین است. افراد برای تولید استیل کولین کافی به کولین در رژیم غذایی خود نیاز دارند. کولین در جگر گاو، تخم مرغ، سویا و سیب زمینی است. مکمل‌های کولین نیز در دسترس هستند. با این حال، مشخص نیست که آیا مصرف بیشتر کولین می‌تواند به افزایش سطح این انتقال دهنده عصبی کمک کند یا خیر. برای اطلاع از راه‌های افزایش استیل کولین روی این لینک کلیک کنید.

مطلب مرتبط: چطور سطح استیل کولین بدن را افزایش دهیم؟

۲. دوپامین

دوپامین عملکردهای بسیار مهمی در بدن دارد از جمله:

• حافظه
• یادگیری
• رفتار – اخلاق
• کنترل حرکت
• تنظیم جریان خون

بسیاری از مردم دوپامین را به عنوان یک انتقال دهنده عصبی لذت یا پاداش می‌شناسند. مغز در طول فعالیت‌های لذت بخش، دوپامین آزاد می‌کند.

محققان معتقدند که بین کمبود دوپامین و بیماری پارکینسون ارتباط وجود دارد و داروهایی که سطح دوپامین را تنظیم می‌کنند، ممکن است به درمان ویژگی‌های بیماری پارکینسون و همچنین افسردگی، اعتیاد، اضطراب، اختلال دوقطبی و سایر شرایط کمک کنند.

بدن برای تولید دوپامین به اسیدهای آمینه خاصی نیاز دارد. اسیدهای آمینه در غذاهای غنی از پروتئین مانند گوشت، ماهی و تخم مرغ وجود دارد. با این حال، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد خوردن این غذاها باعث ایجاد تفاوت در سطح دوپامین می‌شود!!!

در حالی که هیچ مکمل دوپامینی وجود ندارد، ورزش ممکن است به طور طبیعی به افزایش سطح آن کمک کند. تحقیقات نشان داده است که ورزش منظم، سیگنال دهی دوپامین را در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون در مراحل اولیه بهبود می‌بخشد.

توجه داشته باشید علل زیادی می‌توانند سطح دوپامین را کاهش دهند و برطرف کردن آن علل می‌تواند کمک زیادی به داشتن سطح طبیعی این نوروترنسمیتر در بدن کند. برای اطلاع از این عوامل روی این لینک کلیک کنید.

مطلب مرتبط: دوپامین چیست و علل کمبود آن کدامند؟

مطلب مرتبط: ارتباط شکر و دوپامین

۳. اندورفین

اندورفین سیگنال‌های درد را مهار می‌کند و احساس لذت را ایجاد می‌کند. آنها با خنده، عشق، رابطه جنسی و غذای اشتها آور ارتباط دارند.

بسیاری از افراد پس از ورزش احساس بهتری دارند. یکی از دلایل این امر ممکن است این باشد که ورزش باعث افزایش سطح اندورفین می‌شود. بر اساس تحقیقات منتشر شده در مجله Neuroscience، خنده همچنین می‌تواند باعث ترشح اندورفین شود!!

اندورفین همچنین می‌تواند به مدیریت درد کمک کند. بررسی تحقیقات منتشر شده در Current Pain and Headache Reports می‌گوید که ورزش‌های هوازی، با افزایش اندورفین، می‌توانند به جلوگیری از تکرار، مدت و شدت میگرن کمک کند.

بنیاد آرتریت ورزش را برای افراد مبتلا به فیبرومیالژیا برای کاهش درد و تقویت خلق و خوی توصیه می‌کند.

۴. اپی نفرین

اپی نفرین که به عنوان آدرنالین شناخته می‌شود، در سیستم سمپاتیک و پاسخ “جنگ یا گریز” بدن نقش دارد. اپی نفرین هم به عنوان هورمون عمل می‌کند و هم انتقال دهنده عصبی.

هنگامی که فردی استرس یا ترس را تجربه می‌کند، بدن او اپی نفرین آزاد می‌کند. این اتفاق ضربان قلب و تنفس را افزایش می‌دهد و به عضلات انرژی می‌دهد. همچنین به مغز در تصمیم گیریِ سریع کمک می‌کند.

با این حال، استرس مزمن می‌تواند باعث ترشح بیش از حد اپی نفرین در بدن شود. به گفته موسسه ملی سلامت روان، با گذشت زمان، استرس می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی بسیار زیادی مانند کاهش ایمنی، فشار خون بالا، دیابت و بیماری قلبی شود.

مطلب مرتبط: پاسخ به سوالات رایج درباره اپی نفرین یا آدرنالین، عملکرد و کاربردهایی آن در پزشکی

پزشکان می‌توانند از اپی نفرین برای درمان برخی از شرایط تهدید کننده زندگی استفاده کنند، از جمله:

• آنافیلاکسی که یک واکنش آلرژیک شدید است
• حملات آسم
• ایست قلبی
• برخی از عفونت‌ها

توانایی اپی نفرین در انقباض عروق خونی می‌تواند تورم ناشی از واکنش‌های آلرژیک و حملات آسم را کاهش دهد. علاوه بر این، می‌تواند به قلب در طول ایست قلبی کمک کند تا مجددا منقبض شود.

۵. گابا یا GABA

گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) بازدارنده اصلی سیستم عصبی مرکزی است و یک تنظیم کننده خلق و خو است و کارشناسان، سطوحِ پایینِ آن را با اضطراب، افسردگی و اسکیزوفرنی مرتبط می‌دانند.

مطلب مرتبط: گابا (GABA) چیست و چه تاثیری بر استرس دارد؟

بنزودیازپین ها یا “بنزوها” داروهایی هستند که می‌توانند اضطراب را درمان کنند. آنها در واقع با افزایش عملکرد GABA کار می‌کنند و اثر آرام بخشی خود را اعمال می‌کنند که می‌تواند به درمان حملات اضطرابی کمک کند.

۶. سروتونین

سروتونین یک انتقال دهنده عصبی بازدارنده است که به تنظیم خلق و خو، رفتار، خواب و حافظه کمک می‌کند.

اختلال عاطفی فصلی (SAD) باعث علائم افسردگی در پاییز و زمستان می‌شود که نور روز کمتر است. تحقیقات منتشر شده در مجله Brain نشان می‌دهد که ممکن است ارتباطی بین SAD و سطوح پایین سروتونین وجود داشته باشد.

مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) با جلوگیری از جذب مجدد سروتونین توسط بدن، سطح سروتونین را افزایش می‌دهند و سروتونین بیشتری را برای انتقال پیام بین سلول‌های عصبی باقی می‌گذارند. به همین دلیل است که پزشکان از این داروها برای درمان طیف وسیعی از مشکلات روانی استفاده می‌کنند، از جمله:

• افسردگی
• اضطراب
• اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
• اختلال وسواس اجباری (OCD)
• میگرن

شواهد منتشر شده در مجله Cell نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند به افزایش سطح سروتونین کمک کند، اگرچه افراد باید مراقب باشند که از آفتاب سوختگی جلوگیری کنند.

پیش ماده سروتونین، که 5-هیدروکسی تریپتوفان نام دارد، به عنوان مکمل موجود است. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که این ماده ممکن است به درمان افسردگی و سایر شرایط کمک کند. با این حال، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

مقاله مرتبط: سروتونین چیست و چطور می‌توان آن را افزایش داد؟

خلاصه

انتقال دهنده‌های عصبی تقریباً در هر عملکردی در بدن انسان نقش دارند. تعادل مناسب انتقال دهنده‌های عصبی می‌تواند باعث پیشگیری از بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها مانند افسردگی، اضطراب و بیماری پارکینسون می‌شود.

هیچ راه اثبات شده‌ای برای اطمینان از تعادل و عملکرد صحیح انتقال دهنده‌های عصبی وجود ندارد. با این حال، مصرف یک رژیم غذایی مغذی و سالم، ورزش منظم و مدیریت استرس بسیار کمک کننده است.

برخی از افراد برای تقویت انتقال دهنده‌های عصبی خاص از مکمل‌هایی استفاده می‌کنند، اما شواهد کافی برای نشان دادن کارکرد آنها وجود ندارد. هر کسی که قصد استفاده از مکمل‌ها را دارد، باید ابتدا با پزشک مشورت کند. مکمل‌ها می‌توانند با داروهای دیگر تداخل داشته باشند و ممکن است برای برخی از بیماری‌ها خطر ایجاد کنند.