درمان جایگزین هورمونی یا هورمون تراپی چیست و آیا بی ضرر است؟!
با شروع یائسگی، تخمدانها دیگر سطوح بالایی از استروژن و پروژسترون تولید نمیکنند. تغییرات در این سطوح هورمونی میتواند علائم ناراحت کنندهای ایجاد کند. علائم رایج یائسگی عبارتاند از:
- گرگرفتگی.
- تعریق شبانه و/یا گرگرفتگی سرد.
- خشکی واژن؛ ناراحتی در حین رابطه جنسی
- احساس نیاز مکرر به ادرار کردن (فوریت ادراری).
- مشکل در خواب (بی خوابی).
- نوسانات خلقی، افسردگی خفیف یا تحریک پذیری.
- خشکی پوست، خشکی چشم یا خشکی دهان.
هورمون درمانی (HT) یا درمان جایگزینی هورمونی (Hormone Replacement Therapy/HRT) برای افزایش سطح این هورمونها و تسکین برخی از علائم یائسگی استفاده میشود.
مطلب مرتبط: چطور میتوان از کاهش هورمونها با افزایش سن جلوگیری کرد؟
انواع درمانهای جایگزین هورمونی
دو نوع اصلی هورمون درمانی (HT) وجود دارد:
- استروژن درمانی
در این روش استروژن به تنهایی مصرف میشود. پزشکان اغلب دوز کم استروژن را به عنوان قرص یا پچ روزانه تجویز میکنند. استروژن همچنین ممکن است به صورت کرم، حلقه واژینال، ژل یا اسپری تجویز شود.
شما باید کمترین دوز استروژن مورد نیاز را برای تسکین علائم یائسگی و/یا پیشگیری از پوکی استخوان مصرف کنید. - استروژن پروژسترون/هورمون درمانی پروژستین (EPT)
این شکل از HT دوزهای استروژن و پروژسترون (یا پروژسترون، شکل مصنوعی پروژسترون) را با هم ترکیب میکند.
بیشتر زنان ترکیبی از هورمونهای استروژن و پروژسترون را مصرف میکنند، اگرچه زنانی که رحم ندارند میتوانند استروژن را به تنهایی مصرف کنند.
روشهای مصرف HRT شامل استفاده از قرصها، چسبهای پوستی، ژلها و کرمهای واژینال و حلقهها میشود.
در برنامههای مختلف HRT ممکن است داروها بدون توقف مصرف شوند، یا به صورت دورهای استفاده شوند که در آن باید استروژن را بدون توقف مصرف کنید و پروژسترون را هر چند هفته یک بار.
مزایای درمان جایگزینی هورمونی
مزیت اصلی HRT این است که میتواند به تسکین بیشتر علائم یائسگی کمک کند، مانند:
- گرگرفتگی
- تعریق شبانه
- نوسانات خلقی
- خشکی واژن
- پوست خشک و خارش دار
- کاهش میل جنسی
بسیاری از این علائم پس از چند سال از بین میروند، اما میتوانند ناخوشایند باشند و مصرف HRT میتوانند برای بسیاری از زنان تسکین دهنده باشند.
سایر مزایای سلامتی مصرف HT عبارتاند از:
- کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان و کاهش خطر شکستگی استخوان
- بهبود خلق و خو و احساس کلی سلامت روان در برخی از زنان
- جلوگیری از تخریب دندانها
- کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ
- کاهش خطر ابتلا به دیابت
- بهبود جزئی در دردهای مفصلی
عوارض هورمون درمانی چیست؟
تقریباً مانند همه داروها، هورمون درمانی دارای عوارض جانبی است. شایع ترین عوارض جانبی عبارتاند از:
- لکه بینی نامنظم
- حساسیت و تندرنس بافت سینه
- نوسانات خلقی
عوارض جانبی کمتر رایج هورمون درمانی عبارتاند از:
- احتباس مایع.
- سردرد (از جمله میگرن).
- تغییر رنگ پوست (لکه های قهوه ای یا سیاه).
- افزایش تراکم بافت سینه.
- تحریک پوست در زیر چسبهای استروژنی.
خطرات درمان جایگزینی هورمونی
متاسفانه درمانهای جایگزین هورمونی خطرات زیادی دارند. اما توجه داشته باشید که مدت زمان مصرف این داروها و خطرات سلامتی ارتباط مستقیم دارند. این خطرات عبارتاند از:
- افزایش خطر سرطان پستان
اگر فقط از هورمون استروژن استفاده میکنید، این خطر کمتر است و با HRT ترکیبی بیشتر.
به دلیل افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه، اگر HRT مصرف میکنید، مهم است که در تمام جلسات غربالگری سرطان پستان شرکت کنید. - افزایش خطر ابتلا به سرطان آندومتر
اگر هنوز رحم را دارید و پروژسترون همراه با استروژن مصرف نمیکنید.
- لخته شدن خون
شواهد نشان میدهد که خطر لخته شدن خون در استفاده از پچها یا ژلهای HRT افزایش نمییابد اما مصرف قرصهای HRT میتواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد. - افزایش خطر بیماریهای قلبی و سکتههای مغزی
HRT در صورت شروع قبل از 60 سالگی خطر بیماری قلبی عروقی (از جمله بیماری قلبی و سکته مغزی) را به طور قابل توجهی افزایش نمیدهد.
مصرف قرص HRT با افزایش خطر سکته مغزی همراه است. - افزایش احتمال مشکلات کیسه صفرا مثل سنگ صفرا
- افزایش خطر زوال عقل یا دمانس
اگر هورمون درمانی بعد از میانسالی شروع شود.
چه افرادی نباید از درمانهای جایگزین هورمونی استفاده کنند؟
اگر مشکلات زیر را داشته باشید، HRT برای شما مناسب نیست:
- سابقه سرطان سینه، سرطان تخمدان یا سرطان آندومتر رحم
- سابقه لخته شدن خون
- فشار خون بالا درمان نشده
- سابقه بیماری کبدی
- بارداری یا مشکوک به بارداری
- خونریزی غیر طبیعی واژن
- سابقه سکته مغزی، حمله قلبی یا افزایش خطر بیماریهای عروقی
چه مدت باید هورمون درمانی را ادامه داد؟
به طور کلی، هیچ محدودیت زمانی برای مصرف هورمون درمانی وجود ندارد و به دلیل عوارضی که این درمانها دارند، شما باید کمترین دوز هورمون درمانی را که برای شما مفید است، مصرف کنید.
در طول درمان باید ویزیتهای روتین پزشکی را دنبال کنید. اگر در حین درمانهای هورمون تراپی دچار یک مشکل پزشکی جدید شدید، به پزشک خود مراجعه کنید تا آن را مورد بررسی قرار دهید.
دیدگاهتان را بنویسید