همه چیز در مورد تشنج و صرع
تشنج یک انفجار ناگهانی و کنترل نشده از فعالیت الکتریکی در مغز است و می‌تواند باعث تغییر در رفتار، حرکات، احساسات و سطوح هوشیاری شود. داشتن دو یا چند تشنج به فاصله حداقل 24 ساعت که علت مشخصی نداشته باشد، صرع محسوب می‌شود.
انواع مختلفی از تشنج وجود دارد و علائم و شدت آنها طیف مختلفی دارد. انواع تشنج بسته به جایی که در مغز شروع می‌شود و تا چه حد گسترش می‌یابد، متفاوت است. بیشتر تشنج‌ها از 30 ثانیه تا دو دقیقه طول می‌کشند. تشنجی که بیش از پنج دقیقه طول بکشد یک اورژانس پزشکی است.
تشنج می‌تواند پس از سکته مغزی یا ضربه به سر رخ دهد. همچنین ممکن است ناشی از عفونتی مانند مننژیت یا بیماری دیگری باشد. با این حال، بسیاری از اوقات علت ناشناخته است.
علائم تشنج چیست؟
علائم بر اساس نوع تشنج متفاوت است و همچنین می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند. علائم تشنج ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- گیجی و سردرگمی موقت
- یک حالت خیره
- حرکات تند و سریع بازوها و پاها که قابل کنترل نیست
- از دست دادن هوشیاری یا آگاهی
- تغییرات شناختی یا عاطفی، شامل ترس، اضطراب یا احساسی به عنوان دژاوو به معنی اینکه گویی قبلاً در این لحظه زندگی کرده‌اید
انواع تشنج کدامست؟
پزشکان معمولاً تشنج‌ها را به عنوان کانونی یا عمومی طبقه بندی می‌کنند. تشنج‌ها بر اساس نحوه و مکان شروع فعالیت مغزی که باعث تشنج شده است، طبقه بندی می‌شوند. اگر پزشک علت تشنج را پیدا نکند، آن را به عنوان شروع ناشناخته طبقه بندی می‌کند.
تشنج کانونی یا فوکال
تشنج کانونی ناشی از فعالیت الکتریکی در یک ناحیه از مغز است. این نوع تشنج می‌تواند با یا بدون از دست دادن هوشیاری رخ دهد:
- تشنج کانونی با اختلال در آگاهی
این تشنج‌ها شامل تغییر یا از دست دادن هوشیاری است. افرادی که این نوع تشنج‌ها را دارند ممکن است بیدار به نظر برسند اما به فضا خیره شده و به محیط خود واکنش نشان نمی‌دهند. آنها ممکن است حرکات تکراری مانند مالش دست، حرکات دهان، تکرار برخی کلمات یا راه رفتن در دایره انجام دهند. آنها ممکن است تشنج را به یاد نیاورند یا حتی ندانند که این تشنج رخ داده است. - تشنج کانونی بدون اختلال در آگاهی
این تشنج‌ها ممکن است احساسات را تغییر دهند. آنها همچنین ممکن است ظاهر اجسام، بو، احساس، مزه یا صدا را تغییر دهند. اما تشنج باعث از دست دادن هوشیاری نمی‌شود.
در طول این نوع تشنج، افراد ممکن است ناگهان احساس خشم، شادی یا غمگینی کنند. برخی افراد حالت تهوع یا احساسات غیرعادی دارند که توصیف آنها سخت است. این تشنج‌ها ممکن است منجر به مشکل در صحبت کردن و تکان دادن غیرارادی قسمتی از بدن مانند بازو یا پا شود. همچنین ممکن است علائم حسی ناگهانی مانند سوزن سوزن شدن، سرگیجه و دیدن نورهای چشمک زن ایجاد کنند.
علائم تشنج کانونی ممکن است با سایر اختلالات مغز یا سیستم عصبی اشتباه گرفته شود، از جمله میگرن، نارکولپسی یا بیماری‌های روانی.
تشنج عمومی یا جنرالیزه
تشنج هایی که به نظر می‌رسد از زمان شروع تمام نواحی مغز را درگیر می‌کند، تشنج عمومی نامیده می‌شود. انواع مختلف تشنج عمومی عبارت‌اند از:
- تشنج غایب یا ابسنت
تشنج غایب، که قبلا به عنوان تشنج پتی مال شناخته می‌شد، اغلب در کودکان رخ می‌دهد. تشنج‌های غایب معمولاً باعث می‌شوند که فرد به فضا خیره شود یا حرکات ظریف بدن مانند پلک زدن چشم یا لب زدن را انجام دهد. این تشنج‌ها معمولا بین 5 تا 10 ثانیه دوام می‌آورند. همچنین ممکن است تا صدها بار در روز اتفاق بیفتند. آنها ممکن است به صورت خوشه‌ای رخ دهند و می‌توانند باعث از دست دادن آگاهی کوتاه شوند. - تشنج تونیک
تشنج تونیک باعث سفت شدن عضلات می‌شود. این تشنج‌ها معمولاً عضلات پشت، بازوها و پاها را تحت تأثیر قرار می‌دهند. افرادی که این تشنج‌ها را تجربه می‌کنند ممکن است هوشیاری خود را از دست بدهند و روی زمین بیفتند. - تشنج آتونیک
تشنج آتونیک که به عنوان تشنج قطره‌ای نیز شناخته می‌شود، باعث از دست دادن کنترل عضلات می‌شود. افرادی که دچار این نوع تشنج می‌شوند ممکن است ناگهان به پایین بیفتند یا به عبارتی گردنشان بیفتد. - تشنج کلونیک
تشنج کلونیک با حرکات مکرر عضلانی همراه است. این تشنج‌ها معمولاً گردن، صورت و بازوها را در دو طرف بدن درگیر می‌کنند. - تشنج میوکلونیک
تشنج‌های میوکلونیک معمولاً به صورت تکان‌ها یا تکان‌های ناگهانی در دست‌ها و پاها ظاهر می‌شوند. اغلب هیچ از دست دادن هوشیاری وجود ندارد. - تشنج تونیک-کلونیک
تشنج های تونیک-کلونیک که قبلاً به عنوان تشنج گراند مال شناخته می‌شدند، دراماتیک‌ترین نوع تشنج صرع هستند. آنها می‌توانند باعث از دست دادن ناگهانی هوشیاری، سفت شدن بدن و لرزش شوند. آنها گاهی اوقات باعث می‌شوند افراد کنترل مثانه خود را از دست بدهند یا زبان خود را گاز بگیرند. ممکن است چند دقیقه طول بکشند. تشنج‌های تونیک-کلونیک نیز ممکن است به صورت تشنج‌های کانونی شروع شوند که سپس بیشتر یا تمام مغز را درگیر می‌کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر دچار تشنج شدید یا مشاهده کردید که فردی تشنج کرده است و هر یک از موارد زیر رخ می‌دهد، فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید:
- تشنج بیش از پنج دقیقه طول بکشد.
- پس از توقف تشنج، فرد نفس نکشد.
- تشنج دوم بلافاصله شروع شود.
- تشنج با تب بالا همراه باشد.
- تشنج با گرمازدگی همراه باشد.
- فردی که تشنج کرده، باردار باشد.
- فردی که تشنج داشته، دیابتی باشد.
- تشنج منجر به جراحت شود.
- اگر برای اولین بار دچار تشنج شده‌اید.
علل تشنج چیست؟
سلول‌های عصبی در مغز که به عنوان نورون شناخته می‌شوند، تکانه‌های الکتریکی را ایجاد، ارسال و دریافت می‌کنند. این اتفاق اجازه می‌دهد تا سلول‌ها ارتباط برقرار کنند. هر چیزی که مسیرهای ارتباطی را مختل کند، می‌تواند منجر به تشنج شود. برخی از انواع اختلالات تشنج ممکن است ناشی از تغییرات ژنتیکی باشد.
شایع ترین علت تشنج، صرع است. اما هر فردی که تشنج دارد، صرع ندارد. گاهی اوقات تشنج ممکن است به دلایل زیر ایجاد یا تحریک شود:
- یک تب بالا، هنگامی که این اتفاق می‌افتد، تشنج به عنوان تشنج تب‌دار شناخته می‌شود.
- عفونت مغز، این ممکن است شامل مننژیت یا آنسفالیت باشد.
- بیماری عمومی شدید، از جمله عفونت شدید COVID-19.
کمبود خواب. - سدیم خون پایین. این می‌تواند با مصرف داروهای ادرارآور اتفاق بیفتد.
- داروهای خاصی که درد، افسردگی را درمان می‌کنند یا به افراد در ترک سیگار کمک می‌کنند. آنها می توانند تشنج را آسان تر کنند.
- یک آسیب مغزی جدید و فعال، مانند ضربه به سر که می‌تواند باعث خونریزی در ناحیه‌ای از مغز یا سکته مغزی جدید شود.
- استفاده از مواد مخدر مانند آمفتامین یا کوکائین.
- سوء استفاده از الکل، از جمله در زمان ترک یا مسمومیت شدید.
محرک‌های رایج شروع تشنج کدامند؟
محرک‌های رایج تشنج عبارت‌اند از:
- تب
- آسیب به سر
- عفونت مغزی
- خفگی
- مصرف الکل
- ترک مواد مخدر
- قند خون بسیار پایین
- مصرف مواد مخدر
- سموم
- استرس
- فشار خون بالا
آیا تشنج عوارضی دارد؟
گاهی اوقات تشنج می‌تواند منجر به عوارضی شود که برای شما یا دیگران خطرناک است.در زمان تشنج ممکن است در معرض خطرات زیر باشید:
- افتادن. اگر در حین تشنج زمین بخورید، می‌توانید سر خود را زخمی کنید یا استخوانی را بشکنید.
- غرق شدن. اگر هنگام شنا یا حمام کردن دچار تشنج شوید، در معرض خطر غرق شدن تصادفی هستید.
- تصادفات اتومبیل. تشنجی که باعث از دست دادن هوشیاری یا ناتوانی در کنترل وسیله نقلیه در هنگام هوشیاری می‌شود، می‌تواند خطرناک باشد.
- عوارض بارداری. تشنج در دوران بارداری برای افراد باردار و نوزادان آنها خطراتی را به همراه دارد. و برخی از داروهای ضد تشنج خطر نقایص مادرزادی را افزایش می‌دهند. اگر صرع دارید و قصد بارداری دارید، با پزشک خود همکاری کنید. آنها می‌توانند داروهای شما را تنظیم و بارداری شما را در صورت نیاز کنترل کنند.
- مسائل مربوط به سلامت عاطفی. افراد مبتلا به تشنج بیشتر در معرض افسردگی، اضطراب یا سایر مشکلات سلامت عاطفی هستند. مقابله با شرایط و عوارض داروهای ضد تشنج می‌تواند باعث بروز این مشکلات شود.
تشخیص تشنج چگونه است؟
برای تشخیص اختلال تشنج، پزشک ابتدا یک ارزیابی جامع از جمله بررسی تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی، نوار مغز یا EEG (الکتروانسفالوگرام)، آزمایش‌های تصویربرداری مثل سی تی اسکن یا ام آر آی، آزمایش خون، و مشاهده دوره‌های تشنج را انجام می‌دهد.
این تشخیص به تعیین وجود اختلال تشنج کمک می‌کند و به متخصص مراقبت‌های بهداشتی اجازه می‌دهد تا یک برنامه درمانی مناسب برای مدیریت و کنترل تشنج ایجاد کند. پیگیری منظم و همکاری با تیم مراقبت‌های بهداشتی برای بهینه سازی مراقبت و بهبود کیفیت زندگی بیمار ضروری است.
درمان تشنج چیست؟
درمان اختلال تشنج یا صرع به عوامل مختلفی از جمله نوع تشنج، فراوانی آنها، سن بیمار، سلامت کلی و ترجیحات فردی بستگی دارد. هدف اولیه درمان، کنترل یا کاهش فراوانی و شدت تشنج در عین به حداقل رساندن عوارض جانبی و بهبود کیفیت زندگی بیمار است. در زیر برخی از رویکردهای رایج برای درمان اختلالات تشنج آورده شده است:
- اصلاح سبک زندگی
برخی تغییرات سبک زندگی می‌تواند به کاهش دفعات تشنج و بهبود رفاه کلی کمک کند. اینها ممکن است شامل خواب کافی، اجتناب از الکل و داروهای تفریحی، مدیریت استرس و حفظ یک رژیم غذایی سالم باشد. - رژیم کتوژنیک
رژیم کتوژنیک یک رژیم غذایی پرچرب و کم کربوهیدرات است که نشان داده است در کاهش تشنج به ویژه در کودکان مبتلا به انواع خاصی از صرع موثر است. - تحریک عصب واگ (VNS)
VNS یک روش جراحی است که شامل کاشت دستگاهی است که عصب واگ را تحریک می‌کند تا دفعات و شدت تشنج را کاهش دهد. - تحریک عصبی پاسخگو (RNS)
RNS نوع جدیدی از درمان تحریک عصبی است که در آن دستگاهی برای تشخیص و پاسخ به فعالیت تشنج در مغز کاشته می‌شود. - درمان‌های حمایتی
مشاوره، روان درمانی و گروه‌های حمایتی می‌توانند به افراد و خانواده‌هایشان کمک کنند تا با جنبه‌های عاطفی و روانی زندگی با اختلال تشنج کنار بیایند. - داروها
داروهای ضد صرع (AEDs) رایج‌ترین و مؤثرترین درمان برای مدیریت تشنج هستند. AED های متعددی در دسترس هستند و انتخاب دارو به نوع خاص تشنج و پاسخ بیمار به دارو بستگی دارد. مصرف داروها طبق تجویز و پیگیری منظم با پزشک برای تنظیم دوز در صورت نیاز بسیار مهم است. - جراحی صرع
در برخی موارد، جراحی ممکن است یک گزینه باشد، به خصوص زمانی که تشنج‌ها به دارو مقاوم هستند و یک نقطه کانونی کاملاً مشخص در مغز دارند.
برای افراد مبتلا به اختلال تشنج ضروری است که از نزدیک با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود از جمله متخصصان مغز و اعصاب و صرع شناسان همکاری کنند تا مناسب‌ترین برنامه درمانی را برای شرایط خاص خود بیابند. پیگیری‌های منظم برای نظارت بر اثربخشی درمان، تنظیم داروها در صورت نیاز و رفع هرگونه عوارض جانبی بالقوه ضروری است. با رعایت برنامه درمانی تجویز شده و انجام تنظیمات لازم در سبک زندگی، بسیاری از افراد می‌توانند به کنترل بهتر تشنج و بهبود کیفیت زندگی دست یابند.
رژیم کتوژنیک در درمان تشنج
داده‌ها نشان می‌دهد که رژیم کتوژنیک در از بین بردن تشنج به میزان 50 تا 70 درصد مؤثر است. اما مهم است که از نسخه سالم رژیم کتوژنیک استفاده کنید. رژیم کتو برای درمان صرع حاوی چربی بیشتری نسبت به پروتئین است.
کتون‌ها محصول جانبی چربی هستند. چربی و کتون‌ها منبع اصلی سوختی هستند که بدن ما باید از آن استفاده کند و نه گلوکز. همچنین منبع سوخت ترجیحی مغز هستند.
مزایای بالقوه کتون‌ها برای تشنج عبارت‌اند از:
- خاصیت ضد تشنجی دارند.
- تحریک پذیری نورون‌ها را تثبیت می‌کنند.
- انتقال دهنده‌های عصبی را تعدیل می‌کنند.
- از سلامت مغز از جمله هیپوکامپ حمایت می‌کنند.
- بیوژنز میتوکندری هیپوکامپ را افزایش می‌دهند.
- از مغز و نورون‌ها در برابر استرس اکسیداتیو محافظت می‌کنند.
- آنها ATP را در نورون‌ها افزایش می‌دهند تا به نورون‌ها اجازه عملکرد بهتر را بدهند.
به نظر من، یکی از بهترین گزینه‌های طبیعی جایگزین درمان دارویی برای درمان تشنج، استفاده از رژیم غذایی کتوژنیک سالم است.
پیشگیری از تشنج چگونه است؟
راه‌های طبیعی برای کمک به پیشگیری از تشنج عبارت‌اند از:
- از رژیم کتوژنیک سالم استفاده کنید.
- روزه داری متناوب را شروع کنید.
- از کتون‌ها استفاده کنید
- غذاهای پرچرب با پروتئین متوسط مصرف کنید.
- روغن کبد ماهی مصرف کنید.
- مخمر تغذیه‌ای مصرف کنید.
- ورزش کنید.
اگر کسی جلوی من تشنج کرد چه کار کنم؟
اگر شخصی در مقابل شما تشنج می‌کند، ضروری است که آرام بمانید و این مراحل را برای اطمینان از ایمنی و رفاه او دنبال کنید:
- با آن شخص بمانید: در کنار او بمانید و سعی کنید آرامش او را حفظ کنید. اگرچه ممکن است مشاهده یک تشنج ناراحت کننده باشد، اما حضور و اطمینان شما می‌تواند برای فردی که آن را تجربه می‌کند، آرامش بخش باشد.
- زمان تشنج: به زمان شروع تشنج توجه کنید. این اطلاعات بعداً برای متخصصان پزشکی مهم خواهد بود.
- از آنها در برابر آسیب محافظت کنید: هر گونه اشیاء نزدیک را که می‌تواند در طول تشنج به فرد آسیب برساند، حرکت دهید. در صورت امکان، از سر آنها را با یک جسم نرم یا بالش در برابر آسیب دیدگی محافظت کنید.
- آنها را مهار نکنید یا نگه ندارید: بسیار مهم است که فرد را در طول تشنج مهار نکنید، زیرا م تواند منجر به صدمات یا عوارض شود.
- آنها را به پهلو بچرخانید: اگر فرد دراز کشیده است، به آرامی آنها را به پهلو بغلتانید تا در صورت بروز بزاق یا استفراغ، خفگی رخ ندهد.
- چیزی را در دهان او قرار ندهید: بر خلاف تصور رایج، هنگام تشنج نباید هیچ شیئی از جمله انگشتان خود را در دهان فرد قرار دهید. آنها نمی‌توانند زبان خود را قورت دهند و قرار دادن اشیا می‌تواند باعث آسیب شود.
- به آنها آب و غذا ندهید: تا زمانی که فرد بعد از تشنج کاملا هوشیار و بیدار نشده از دادن غذا یا آب خودداری کنید.
- آرام بمانید و مشاهده کنید: به نوع تشنج، مدت زمان آن و هرگونه رفتار یا حرکت غیرعادی توجه کنید. این اطلاعات می‌تواند بعداً برای متخصصان پزشکی ارزشمند باشد.
- تماس برای کمک: اگر تشنج بیش از پنج دقیقه طول بکشد یا اگر فرد آسیب دیده است، دچار مشکل در تنفس یا تجربه تشنج‌های متوالی (status epilepticus) شده است، فوراً با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
- پس از تشنج: پس از پایان تشنج، به آرامی او را به پهلو بچرخانید و تا زمانی که کاملاً هوشیار و از اطراف خود آگاه شود، در کنار او بمانید. اطمینان بخش باشید.
- به دنبال مراقبت پزشکی باشید: حتی اگر فرد به سرعت پس از تشنج بهبود یابد، ضروری است که به دنبال ارزیابی پزشکی برای تعیین علت و در نظر گرفتن گزینه‌های درمانی باشد.
به یاد داشته باشید، هر تشنج منحصر به فرد است، و اگر در مورد سلامت فرد در طول تشنج مطمئن نیستید یا نگران هستید، در تماس با کمک پزشکی تردید نکنید. مراقبت مناسب و مراقبت پزشکی به موقع می‌تواند به طور قابل توجهی نتیجه را برای فردی که دچار تشنج می‌شود، بهبود بخشد.
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
دیدگاهتان را بنویسید