شستشوی بینی: تسکین طبیعی علائم سرماخوردگی، آلرژی و سینوزیت

شستشوی بینی یا فلاش سینوس با آب نمک یک درمان ایمن و ساده برای احتقان بینی و تحریک سینوس است که تقریباً هر کسی می‌تواند آن را در خانه انجام دهد.

شستشوی بینی معمولاً با سالین انجام می‌شود که یک اصطلاح فانتزی برای آب نمک خودمان است!!! سالین می‌تواند آلرژن‌ها، خلط و سایر مواد زائد را شسته و به مرطوب شدن غشاهای مخاطی کمک کند.

برخی از افراد از دستگاهی به نام نتی پات (neti pot) برای کمک به رساندن آب نمک به حفره‌های بینی استفاده می‌کنند، اما شما می‌توانید از بطری‌های فشاری یا سرنگ نیز برای این کار استفاده کنید.

فواید شستشوی بینی چیست؟

شستشو یا فلاش بینی فواید زیادی دارد از جمله:

1. رفع احتقان سینوس‌ها
   گاهی اوقات ممکن است به دلیل محرک‌های محیطی از جمله گرد و غبار، گرده گل، مواد شیمیایی یا عطرهای مصنوعی دچار گرفتگی سینوس شویم. این شستشو به رفع احتقان بینیو سینوس‌ها کمک می‌کند.
2. بهبود علایم سرماخوردگی
   یکی از کلاسیک‌ترین علائم ناخواسته سرماخوردگی، گرفتگی بینی است. همچنین می‌تواند با سردرد سینوسی و درد صورت همراه باشد.
   هنگامی که از نتی پات برای گرفتگی بینی به دلیل سرماخوردگی استفاده می‌کنید، می‌توانید مخاط را رقیق کنید تا راحت‌تر تخلیه شود. این کار می‌تواند به تسکین علائم متعدد سرماخوردگی کمک کند. علاوه بر استفاده از نتی پات، باید مقدار زیادی آب نیز بنوشید تا به تجزیه مخاط کمک کند.
3. بهبود عفونت سینوسی
   استفاده از نتی پات نه تنها می‌تواند به عفونت حاد سینوسی کمک کند، بلکه حتی می‌تواند سینوزیت مزمن را نیز تسکین دهد. یک مطالعه منتشر شده در مجله انجمن پزشکی کانادا نشان داد که بیماران مبتلا به عفونت‌های مزمن سینوسی می‌توانند با شستشوی بینی علائم خود را بهبود بخشند و نتایج مثبت را به مدت شش ماه حفظ کنند. افراد مورد مطالعه نه تنها از احتقان سینوسی تسکین یافتند، بلکه سردردهای کمتری را نیز تجربه کردند و بسیار کمتر به داروها متوسل شدند.
4. بهبود علایم آلرژی
   اگر شما یکی از میلیون‌ها نفری هستید که سالیانه از آلرژی رنج می‌برید، وقتی فصل بهار فرا می‌رسد، ایده خوبی است که از نتی پات خارج شوید. علائم آلرژی فصلی معمولاً شامل احتقان بینی و قطرات بعد از بینی است.
   یک بررسی علمی در سال 2010 که در مجله آمریکایی راینولوژی و آلرژی منتشر شد، تأیید می کند که شستشوی بینی با محلول نمکی روشی ایمن و ارزان برای بهبود گرفتگی بینی ناشی از آلرژی است. همچنین کیفیت کلی زندگی افراد مبتلا به آلرژی را بهبود می‌بخشد و منجر به کاهش نیاز به داروهای آلرژی می‌شود.
5. کاهش مشکلات سینوسی مرتبط با بارداری
   برای برخی از زنان، بارداری بسیار بیشتر از هوس غذایی و خستگی به همراه دارد. به لطف احتمالات هورمونی، برخی از زنان باردار نیز معمولاً گرفتگی بینی را تجربه می‌کنند.
   متخصصان بارداری مانند انجمن بارداری آمریکا و کلینیک مایو معمولاً شستشوی بینی را به عنوان یک درمان خانگی ایمن و مؤثر برای بهبود احتقان عمومی و همچنین احتقان ناشی از عفونت‌های سینوسی و آلرژی برای مادران آینده توصیه می‌کنند.
6. کاهش خروپف کردن
   اگر احتقان سینوسی باعث خروپف شما می‌شود، نتی پات می‌تواند به باز کردن گرفتگی بینی شما کمک کند.

تاثیر نمک بر خلط بینی چیست؟

نمک یکی از بهترین داروهای طبیعی برای رفع خلط در همه انواع بیماری‌های خلط دار است مثل بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، پنومونی، آسم، برونشیت، تونسیلیت و گلودرد. سابقه طولانی استفاده از انواع خاصی از نمک درمانی برای حمایت از سیستم ایمنی بدن وجود داشته است.

نمک یک ماده ضد میکروبی بسیار قوی است و دارای خواص ضد ویروسی، ضد باکتریایی، ضد قارچی، ضد مخمر و ضد کپک است. نمک همچنین برای کاهش مخاط غلیظ، بسیار مفید است.

راه‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید از نمک به عنوان داروی برطرف کننده خلط استفاده کنید. اگر در نزدیکی اقیانوس زندگی می‌کنید، می‌توانید به سادگی به سمت ساحل رانندگی کنید و در هوای شور نفس بکشید!!

اگر نزدیک ساحل نیستید، می‌توانید یک قاشق چایخوری نمک دریا را در یک لیوان آب گرم حل کرده و بنوشید.

راه های دیگر استفاده از نمک دریا برای مخاط عبارت‌اند از:

• استفاده از  نتی پات
• استفاده از نبولایزر
• غرغره کردن با آب شور
• هالوتراپی
• رفتن به نمک خانه‌ها

بیشتر عفونت‌های تنفسی مربوط به ویروس‌ها هستند، بنابراین آنتی بیوتیک‌ها مفید نخواهند بود. تنها درمان عفونت‌های ویروسی، زمان است، اما در این مدت، حمایت از سیستم ایمنی بدن بسیار مهم است.

مهم‌ترین نکات برای حمایت از سیستم ایمنی بدن عبارت‌اند از:

1. مصرف ویتامین D
2. مصرف ویتامین C
3. مصرف روی

دقت داشته باشید که ابتلا به انواع بیماری‌ای میکروبیال در دوران کودکی، در واقع یکی از راه‌های تقویت و آموزش سیستم ایمنی بدن است. بنابراین فرزندان خود را در محیط‌های کاملا استریل نگه ندارید!!

مطلب مرتبط: غذاهایی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کنند

نحوه انجام شستشوی بینی چگونه است؟

فلاش سینوس به طور کلی بی خطر است. با این حال، چند دستورالعمل ایمنی مهم وجود دارد که قبل از انجام باید از آنها آگاه باشید.

اولین قدم ایجاد محلول نمکی است. به طور معمول، این کار با مخلوط کردن آب گرمِ استریل با نمک خالص، برای ایجاد یک محلول ایزوتونیک انجام می‌شود. می‌توانید آب را با جوشاندن حدود یک دقیقه و سپس اجازه دادن به خنک شدن آن استریل کنید. اما با اینکه می‌توانید محلول نمکی خود را در خانه بسازید، توصیه می‌شود برای این کار سرم نرمال سالین (بسته‌های نمکی پیش مخلوط شده) را از داروخانه‌ها خریداری کنید.

استفاده از آب استریل برای این مرحله بسیار مهم است، به دلیل خطر عفونت‌های جدی با آمیب انگلی به نام Naegleria fowleri. اگر که این آمیب وارد سینوس‌ها شود، راه خود را به مغز باز می‌کند و باعث عفونت کشنده می‌شود.

مراحل شستشوی بینی

برای شستشوی سینوس‌های خود، این مراحل را دنبال کنید:

1. سر خود را روی سینک یا زیر دوش گرفته و به یک طرف خم کنید.
2. با استفاده از یک بطری فشاری، سرنگ یا نتی پات، محلول نمکی را به آرامی در سوراخ بینی بریزید یا فشار دهید.
3. اجازه دهید محلول از سوراخ دیگر بینی بیرون بریزد و تخلیه شود. در این زمان از طریق دهان نفس بکشید، نه از طریق بینی.
4. در بینی طرف مقابل هم این مراحل را تکرار کنید.
5. سعی کنید آب از پشت گلویتان پایین نیاید.
6. وقتی کارتان تمام شد، بینی خود را به آرامی با فین کردن تخلیه کنید.

نکات ایمنی در زمان شستشوی بینی چیست؟

شستشوی سینوس‌ها خطر کمی برای ایجاد عفونت و سایر عوارض جانبی را به همراه دارد، اما با رعایت چند نکته ایمنی ساده، می‌توان از این خطرات به راحتی جلوگیری کرد:

1. قبل از شستشوی سینوس‌ها دست‌های خود را بشویید.
2. از آب لوله کشی استفاده نکنید. به جای آن از آب مقطر، آب تصفیه شده یا آبی که قبلاً جوشانده شده است و یا سرم نرمال سالین استفاده کنید.
3. نتی پات، یا بطری آب گرم قابل فشار باید شسته شده و استریل باشد، یا بعد از هر بار استفاده آن را در ماشین ظرفشویی قرار دهید و پس از آن اجازه دهید کاملا خشک شود.
4. اگر اخیراً جراحی سینوس انجام داده‌اید، چهار تا هفت روز پس از عمل از فشار دادن بینی خودداری کنید.
5. از استفاده از آب سرد خودداری کنید، به خصوص اگر به تازگی جراحی سینوس انجام داده‌اید. برای افرادی که اخیراً برای سینوزیت مزمن جراحی شده‌اند، در صورت استفاده از محلول سرد، خطر ایجاد توده‌های استخوانی در بینی به نام اگزوستوز سینوس پارانازال (PSE) وجود دارد.
6. از استفاده از آب بسیار داغ هم خودداری کنید.
7. اگر محلول نمکی کدر یا کثیف به نظر می‌رسد، از آن استفاده نکنید.
8. از شستشوی بینی نوزادان خودداری کنید.
9. اگر زخمی در صورتتان دارید که بهبود نیافته است یا مشکل عصبی یا اسکلتی عضلانی دارید که شما را در معرض خطر بیشتری برای قطع ناگهانی تنفس در حین این عملیات قرار می‌دهد، این شستشو را انجام ندهید.

خطرات و عوارض جانبی شستشوی بینی چیست؟

اگر فلاش سینوس به درستی انجام شود، نباید عوارض جانبی عمده‌ای ایجاد کند. اگرچه ممکن است برخی از اثرات خفیف را تجربه کنید، از جمله:

• سوزش در بینی
• عطسه کردن
• احساس پری گوش
• خونریزی بینی، اگرچه این اتفاق نادر است.

اگر متوجه شدید که سینوس هایتان اذیت شده است، سعی کنید مقدار نمک موجود در محلول را کاهش دهید.

به خاطر داشته باشید که ترشحات خونی بینی ممکن است تا چند هفته پس از جراحی سینوس ایجاد شود که طبیعی است و با گذشت زمان بهبود می یابد.

اما مهم‌ترین عارضه‌ای که فلاش سینوس می‌تواند داشته باشد، همانطور که در بالا ذکر شد، خطر ابتلا به یک انگل خطرناک به نام Naegleria fowleri است که در صورت عدم استفاده از آب استریل ممکن است به وجود بیاید. علائم عفونت با این انگل عبارت‌اند از:

• سردرد شدید
• گرفتگی گردن
• تب
• تغییر وضعیت ذهنی و هوشیاری
• تشنج
• کما

برای از بین بردن انگل و جلوگیری از عفونت، کافی است آب مورد استفاده را حداقل به مدت یک دقیقه بجوشانید و سپس بگذارید خنک شود.

میزان تاثیرگذاری این شستشو چقدر است؟

چندین مطالعه شواهدی از اثربخشی شستشوی بینی برای درمان سینوزیت حاد و مزمن و همچنین آلرژی نشان داده‌اند. پزشکان اغلب استفاده از شستشو با سرم نمکی برای سینوزیت مزمن را توصیه می‌کنند. در یک مطالعه، بیماران مبتلا به علائم مزمن سینوزیت که یک بار در روز از شستشو با سالین استفاده می‌کردند، 64 درصد بهبود در شدت کلی علائم و بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی پس از شش ماه گزارش کردند.

تحقیقاتی که از استفاده از فلاش سالین برای درمان آلرژی یا سرماخوردگی حمایت می‌کند، قطعی نیست. یکی از بررسی‌های اخیر در افراد مبتلا به رینیت آلرژیک نشان داد که در حالی که به نظر می‌رسد استفاده از محلول نمکی علائم را در مقایسه با عدم استفاده از سرم نمکی بهبود می‌بخشد، کیفیت شواهد پایین بود و تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

هر چند وقت یکبار باید این شستشو را انجام دهید؟

اگر به دلیل سرماخوردگی یا آلرژی دچار احتقان بینی شده اید، گاهی اوقات این روش شستشوی سینوس را انجام دهید.

زمانی که گرفتگی بینی یا سایر علائم سینوسی دارید، با یک بار شستشو در روز شروع کنید. اگر احساس کردید که به علائم شما کمک می کند، می توانید آن را تا سه بار در روز نیز تکرار کنید.

برخی از افراد برای پیشگیری از مشکلات سینوسی حتی زمانی که علائمی ندارند، شستشوی بینی را ادامه می دهند. با این حال، برخی از پزشکان هشدار می دهند که استفاده منظم از شستشوی بینی ممکن است در واقع خطر عفونت سینوسی را افزایش دهد. استفاده روتین همچنین ممکن است برخی از ویژگی‌های محافظتی غشای مخاطی را که مجرای بینی و سینوس‌ها را پوشانده است، مختل کند.

تحقیقات بیشتری برای روشن شدن هر گونه عوارض جانبی در انجام طولانی مدت شستشوی با سالین مورد نیاز است. در حال حاضر، احتمالاً بهتر است استفاده از آن را به زمانی که علائم سینوسی دارید، محدود کنید یا از پزشک خود راهنمایی بخواهید.