عدم تحمل گلوتن، علائم، تشخیص و درمان
عناوین
Toggleعدم تحمل گلوتن زمانی است که پس از خوردن مواد غذایی حاوی گلوتن، علائمی مثل نفخ، تهوع یا خستگی رخ دهد. هر کسی ممکن است به عدم تحمل گلوتن مبتلا باشد، اگرچه در زنان شایع تر است. برخی از افراد با عدم تحمل گلوتن متولد می شوند. دیگران آن را بعداً در طول زندگی کسب می کنند.
گلوتن پروتئینی است که در بسیاری از غذاها به ویژه گندم و دیگر غلات مثل جو و … یافت می شود. در بسیاری از غذاها و نوشیدنی های رایج از جمله پاستا و آبجو نیز وجود دارد. گلوتن همچنین می تواند در مواردی مانند ویتامین ها، لوازم آرایشی و حتی برخی داروها وجود داشته باشد.
علت عدم تحمل گلوتن چیست؟
دلایل دقیق عدم تحمل گلوتن به خوبی شناخته نشده است. برخی تحقیقات نشان می دهد که افراد ممکن است به گلوتن حساس نباشند، اما به کربوهیدرات خاصی که در بسیاری از غذاها وجود دارد حساس باشند. بدن آنها آنطور که باید کربوهیدرات را جذب نمی کند. بنابراین در روده می ماند و تخمیر شده و باعث بیماری می شود.
تحقیقات دیگر نشان می دهد که گندم ممکن است بر پوشش دستگاه گوارش برخی افراد تأثیر بگذارد. این پوشش معمولاً از نشت باکتری ها از روده ها جلوگیری می کند. اما در افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن، پوشش روده ممکن است آنطور که باید کار نکند و باکتریها بتوانند وارد خون یا کبد شوند و درنتیجه موجب التهاب شوند.
آیا عدم تحمل گلوتن و بیماری سلیاک یکی هستند؟
خیر. عدم تحمل گلوتن و بیماری سلیاک باعث بسیاری از علائم مشابه می شوند اما افرادی که به گلوتن حساسیت دارند برخلاف مبتلایان به سلیاک، ژن یا آنتی بادی غیرطبیعی در خون خود ندارند. به عدم تحمل گلوتن، حساسیت به گلوتن غیر سلیاک نیز گفته می شود. این مورد بیماری سلیاک یا آلرژی به گندم نیست.
به زبان ساده، بیماری سلیاک شدیدترین شکل عدم تحمل گلوتن است. این یک بیماری خود ایمنی است که حدود یک درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار می دهد و ممکن است منجر به آسیب در سیستم گوارش شود. با این حال، سیزده درصد از جمعیت ممکن است حساسیت به گلوتن غیر سلیاک داشته باشند، شکل خفیفتری از عدم تحمل گلوتن، که همچنان میتواند مشکلاتی ایجاد کند. هر دو نوع عدم تحمل گلوتن می توانند علائم گسترده ای ایجاد کنند که هیچ ارتباطی با هضم ندارند.
تفاوت اساسی این است که کسانی که عدم تحمل گلوتن دارند ممکن است علائم موقتی داشته باشند، در حالی که در مبتلایان به بیماری سلیاک ممکن است آسیب طولانی مدت به بدن وارد شود. توجه به این نکته مهم است که هیچ درمانی برای هیچ یک از این بیماری ها وجود ندارد و درمان علائم حذف تمام گلوتن از رژیم غذایی است.
علائم عدم تحمل گلوتن چیست؟
افراد ممکن است پس از چند ساعت یا چند روز از مصرف گلوتن علائم زیر را تجربه کنند:
- درد شکم
شایع ترین علامت عدم تحمل گلوتن درد شکم است. - نفخ
نفخ یکی از رایجترین نگرانیها و مشکلات در میان افرادی است که حساسیت یا عدم تحمل گلوتن دارند و یک مطالعه نشان داده که ۸۷٪ از این افراد نفخ را تجربه کردند. - مشکل در تمرکز
افراد با حساسیت به گلوتن احساس ناتوانی در تفکر و تمرکز کردن دارند و آن به صورت فراموشکار بودن و داشتن مشکل در فکر کردن توصیف میکنند. - افسردگی و اضطراب
به نظر می رسد افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن نسبت به افراد بدون هیچ گونه بیماری زمینه ای بیشتر مستعد ابتلا به اضطراب و افسردگی هستند و قرار گرفتن در معرض گلوتن به خودی خود بدون توجه به علائم گوارشی ممکن است باعث ایجاد احساس افسردگی شود. به عنوان مثال، در یک مطالعه، تا ۴۰٪ از افراد با حساسیت گلوتن اظهار داشتند که به طور منظم اضطراب را تجربه می کنند. - اسهال یا یبوست
اسهال و یبوست گاه به گاه طبیعی است، اما در این بیماری بیش از ۵۰٪ از افراد به طور منظم اسهال و حدود ۲۵٪ یبوست را تجربه می کنند. - خستگی
افراد حساس به گلوتن بسیار مستعد خستگی هستند به خصوص پس از خوردن غذاهای حاوی گلوتن. - سردرد
مطالعات نشان داده اند که افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن ممکن است بیشتر از دیگران مستعد حملات میگرن باشند. اگر به طور منظم سردرد یا دوره های میگرنی بدون هیچ دلیل ظاهری دارید، ممکن است به گلوتن حساس باشید. - درد مفاصل
قرار گرفتن در معرض گلوتن ممکن است باعث التهاب در افراد حساس به گلوتن شود. التهاب میتواند منجر به درد گسترده در بدن از جمله در مفاصل و عضلات شود. - نوروپاتی
به نظر می رسد افرادی که به گلوتن حساسیت دارند نیز بیشتر در معرض بی حسی دست و پا هستند. - بثورات پوستی
یک بیماری پوستی تاول دار به نام درماتیت هرپتیفورمی وجود دارد که از تظاهرات پوستی بیماری سلیاک است. سایر بیماری های پوستی مانند پسوریازیس، آلوپسی آره آتا و کهیر مزمن نیز ممکن است با رژیم غذایی بدون گلوتن بهبود یابد. - کم خونی
عدم تحمل گلوتن می تواند باعث کم خونی فقر آهن شود که به نوبه خود باعث خستگی بیشتر و کمبود انرژی می شود. - تهوع و استفراغ
بسیاری از افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن به سندرم روده تحریک پذیر (IBS) نیز مبتلا هستند.
توجه به این نکته مهم است که علائم ذکر شده میتوانند توسط بسیاری بیماری ها و شرایط دیگر نیز ایجاد شوند اما تکرار آنها و ماندن بعضی علائم ممکن است به علت مصرف غذاهای حاوی گلوتن باشد. بنابراین درصورت مشاهده این علائم و شک به این بیماری حتما به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص عدم تحمل گلوتن چگونه است؟
اگر پزشک مشکوک به عدم تحمل گلوتن باشد، مراحلی را برای تأیید تشخیص انجام خوتهد داد که عبارتند از:
- مرحله ۱: برای حدود شش هفته از یک رژیم غذایی حاوی گلوتن استفاده می کنید. در این مدت، پزشک آزمایش خون و آزمایشات پوستی را برای رد حساسیت به گندم یا بیماری سلیاک انجام می دهد. آزمایش عدم تحمل گلوتن وجود ندارد.
- مرحله ۲: اگر آلرژی به گندم یا بیماری سلیاک نبود، پزشک از شما می خواهد که گلوتن را حداقل به مدت شش هفته از رژیم غذایی خود حذف کنید. علائم خود را در این مدت ثبت کنید و توجه داشته باشید که کدام علائم بهبود می یابند.
- مرحله ۳: اگر در حین رژیم غذایی بدون گلوتن علائم شما بهبود یابد، به تدریج گلوتن را دوباره به رژیم غذایی خود بازگردانید. در صورت بازگشت علائم، احتمالاً دچار عدم تحمل گلوتن هستید.
درمان عدم تحمل گلوتن چیست؟
هیچ درمانی برای عدم تحمل گلوتن وجود ندارد. اما پیروی از یک رژیم غذایی بدون گلوتن میتواند علائم را تسکین دهد. شما باید با پزشک و یک متخصص تغذیه برای برنامه ریزی رژیم غذایی خود کمک بگیرید.
مقاله مرتبط: مواد غذایی بدون گلوتن
پروبیوتیک ها نیز می توانند کمک کننده باشند چراکه به افزایش باکتری های خوب روده کمک می کنند و بدین صورت ممکن است علائم نفخ یا یبوست را کاهش دهند. اکثر افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن با رژیم غذایی مناسب علائم خود را تسکین می دهند اما معمولا نیاز به مدیریت مادام العمر دارد اما اگر دوباره شروع به مصرف گلوتن کنید، علائم باز می گردند.
برخی تحقیقات نشان می دهد که مصرف برخی از آنزیم ها ممکن است به هضم گلوتن کمک کند. اما کارشناسان همچنان در حال بررسی این درمان هستند. قبل از مصرف هر گونه آنزیم با پزشک خود صحبت کنید.
چگونه میتوانیم زندگی با عدم تحمل گلوتن را آسانتر کنیم؟
عدم تحمل گلوتن را می توان با موارد زیر تا حدی مدیریت کرد:
- خوردن یک رژیم غذایی کم چرب و پر فیبر.
- انجام آزمایشات منظم برای بررسی: کم خونی، کلسترول بالا، کمبود ویتامین و مواد مغذی
- اجتناب از غذاها، نوشیدنی ها و مواد حاوی گلوتن
آیا رژیم غذایی بدون گلوتن خطراتی برای سلامتی دارد؟
تحقیقات نشان می دهد که رژیم غذایی بدون گلوتن ممکن است خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش دهد:
- هایپرگلیسمی (قند خون بالا) یا دیابت نوع ۲.
- کمبودهای تغذیه ای مانند فیبر بسیار کم.
- افزایش خطر کمبود ویتامین هایی از جمله فولات، ریبوفلاوین، نیاسین و آهن
با توجه به این موارد، اطمینان از دریافت این مواد مغذی مهم از منابع دیگر به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم و بدون گلوتن برای کمک به کاهش خطر عوارض جانبی ضروری است.
آیا میتوان از بیماری عدم تحمل گلوتن جلوگیری کرد؟
خیر، تا کنون هیچ راه قطعی برای جلوگیری از این مشکل وجود ندارد.
دیدگاهتان را بنویسید