آکنه و علت ریشه‌ای آن چیست؟

آکنه یک بیماری شایع پوستی است و تقریباً همه در مقطعی از زندگی به آن دچار می‌شوند. آکنه معمولا در دوران بلوغ بین سنین ۱۰ تا ۱۳ سالگی شروع می‌شود و در افرادی که پوست چرب دارند، علائم شدیدتری ایجاد می‌کند. آکنه نوجوانی معمولا بین ۵ تا ۱۰ سال طول می‌کشد و معمولاً در اوایل دهه ۲۰ از بین می‌رود. زنان بیشتر از مردان به آکنه تا سن ۳۰ سالگی و بعد از آن مبتلا می‌شوند، اگرچه نوع شدید آن در پسران نوجوان بیشتر دیده می‌شود.

آکنه معمولا روی صورت، پیشانی، سینه، قسمت بالایی پشت و شانه‌ها ظاهر می‌شود زیرا این نواحی پوست بیشترین غدد چربی را دارند.

برخلاف تصور رایج، آکنه به دلیل بهداشت ضعیف ایجاد نمی‌شود. حقیقت ساده این است که وراثت و هورمون‌ها دلیل ایجاد اکثر اشکال آکنه هستند و شستن مکرر صورت، استعداد شما را برای ابتلا به این مشکل پوستی تغییر نمی‌دهد.

انواع آکنه کدامند؟

آکنه به صورت لکه‌های قرمز یا تورم روی پوست ظاهر می‌شود که عموماً به عنوان جوش شناخته می‌شوند. تورم ممکن است ملتهب شده و با چرکی شود. آنها معمولا روی صورت، سینه، شانه‌ها، گردن یا قسمت بالایی پشت ظاهر می‌شوند. اما شش نوع اصلی آکنه وجود دارد که عبارت‌اند از:

1. جوش سرسیاه – برجستگی‌های کوچک سیاه یا زرد با منافذ باز در مرکز که روی پوست ایجاد می‌شوند. درون آنها چرکی نیست، و علت سیاه بودنشان، پوشش داخلی فولیکول مو است.
2. جوش‌ سر سفید – ظاهری شبیه به جوش‌های سر سیاه دارند، اما ممکن است سفت‌تر باشند که هیچ منفذ آشکاری ندارند و در صورت فشرده شدن خالی نشوند.
3. پاپول – برجستگی‌های قرمز کوچکی که ممکن است حساس یا دردناک باشند.
4. پوسچول – شبیه به پاپول، اما دارای نوک سفید در مرکز است که به دلیل تجمع چرک ایجاد می‌شود.
5. ندول – توده های سخت بزرگی که در زیر سطح پوست ایجاد می‌شوند و می‌توانند دردناک باشند.
6. کیست – شدیدترین نوع آکنه است، به شکل توده‌های بزرگ پر از چرک که شبیه به دمل (کورک) هستند و بیشترین خطر ایجاد زخم را دارند.

علت آکنه چیست؟

غدد چربی مو و پوست را چرب می‌کنند تا از خشک شدن‌شان جلوگیری کنند. آنها این کار را با تولید یک ماده روغنی به نام سبوم انجام می‌دهند. در بیماری آکنه، این غدد شروع به تولید بیش از حد سبوم می‌کنند. سبوم اضافی با سلول‌های مرده پوست مخلوط می‌شود و هر دو ماده یک پلاگین (تجمع) در فولیکول (سوراخ‌های ریز روی سطح پوست، به نام فولیکول‌های مو که هر تار مو از آن خارج می‌شود) ایجاد می‌کنند. اگر فولیکول مسدود شده نزدیک به سطح پوست باشد، به سمت بیرون برآمده می‌شود و یک جوش سر سفید ایجاد می‌کند. از طرف دیگر، فولیکول مسدود شده می‌تواند به روی پوست باز شود و یک جوش سر سیاه ایجاد کند. (این جوش‌های سرسیاه یا سرسفید به نام «کومدون» نیز شناخته می‌شوند.)

باکتری‌های معمولی بی‌ضرر که روی پوست زندگی می‌کنند، می‌توانند فولیکول‌های مسدود شده را آلوده و عفونی کنند و در این فولیکول‌های مسدود شده رشد کرده و باعث ایجاد پاپول، پوسچول، ندول یا کیست شوند.

آکنه میتواند باعث ایجاد لکه، پوست چرب و گاهی اوقات پوستی شود که لمس آن گرم یا دردناک است.

شرایطی که می‌توانند باعث تحریک یا بدتر شدن آکنه شوند

۱. هورمون ها

آکنه معمولاً با تغییرات سطح هورمون در دوران بلوغ مرتبط است، اما می تواند در هر سنی شروع شود. برخی هورمون‌ها باعث می‌شوند غدد چربی‌ساز در کنار فولیکول‌های مو در پوست مقدار بیشتری چربی (سبوم) تولید کنند. آکنه رایج در نوجوانان با افزایش ترشح آندروژن ها، هورمون های جنسی مردانه که شامل تستوسترون هستند و در دوران بلوغ در هر دو جنس ترشح میشوند، شروع می شود. این هورمون ها نقش مهمی در تحریک رشد و تکامل آلت تناسلی و بیضه‌ها در پسران و حفظ استحکام عضلات و استخوان در دختران دارد و همچنین باعث بزرگ شدن غدد چربی و در نتیجه تولید سبوم بیشتر می شوند. این سبوم غیرطبیعی فعالیت یک باکتری معمولاً بی ضرر پوست به نام P. acnes را تغییر می دهد و این باکتری تهاجمی تر شده و باعث التهاب و چرک می شود. هورمون ها همچنین پوشش داخلی فولیکول مو را ضخیم می کنند و باعث مسدود شدن منافذ می شوند.
تمیز کردن پوست کمکی به رفع این انسداد نمی کند.همچنین تغییرات هورمونی، مانند تغییراتی که در طول چرخه قاعدگی یا بارداری رخ می دهد، می تواند منجر به بروز آکنه در زنان شود.

۲. داروهای خاص

به عنوان مثال می توان به داروهای کورتیکواستروئیدها، تستوسترون، لیتیوم و برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان صرع اشاره کرد. استروئیدهای مصرف شده توسط برخی از بدنسازان و سایر ورزشکاران نیز می تواند منجر به شیوع شدید بیماری شود.
قرص های ضد بارداری. بسته به نوع قرص، قرص های ضد بارداری خوراکی ممکن است در برخی از زنان باعث ایجاد آکنه شوند اما در برخی دیگر آن را سرکوب می کنند. برخی از داروهای ضد بارداری تزریقی و دستگاه های کنترل بارداری داخل رحمی (IUD) نیز ممکن است باعث آکنه شوند.

۳. رژیم غذایی

مطالعات نشان می دهد که مصرف برخی مواد غذایی – از جمله غذاهای غنی از کربوهیدرات، مانند نان، شیرینی و چیپس، میتواند آکنه را بدتر کند. اما برای اثبات این مورد نیاز به مطالعات بیشتری است.

۴. استرس

استرس باعث آکنه نمی شود، اما اگر مبتلا به آکنه هستید، استرس ممکن است آن را بدتر کند.

۵. آکنه در خانواده ها

اگر والدین شما مبتلا به آکنه هستند، احتمالاً شما نیز به آن مبتلا خواهید شد. یک مطالعه نشان داده است که اگر هر دو والدین شما آکنه داشته باشند، احتمال ابتلا به آکنه شدیدتر در سنین پایین بیشتر است. همچنین مشخص شد که اگر یکی از والدین شما یا هر دوی آنها آکنه بزرگسالی داشته باشند، احتمال ابتلای شما به آکنه بزرگسالان نیز بیشتر است.

۶. آکنه در زنان

زنان بیشتر از مردان به آکنه بزرگسالی مبتلا می شوند. تصور می شود که بسیاری از موارد آکنه بزرگسالان به دلیل تغییرات در سطح هورمونی است که برای بسیاری از زنان در زمان های خاص رخ میدهد. این زمان ها عبارتند از: ۱. دوره های قاعدگی – برخی از زنان درست قبل از پریودشان شعله ور شدن آکنه را تجربه میکنند. ۲. بارداری – بسیاری از زنان در این زمان علائم آکنه دارند، معمولاً در 3 ماه اول بارداری. ۳. سندرم تخمدان پلی کیستیک – یک بیماری شایع که می تواند باعث آکنه، افزایش وزن و تشکیل کیست های کوچک در داخل تخمدان شود.

۷. سایر محرک ها

سایر محرک های احتمالی شعله ور شدن آکنه عبارتند از:
-برخی از محصولات آرایشی و بهداشتی. اما در حال حاضر این مورد کمتر رایج است چراکه اکثر محصولات در حال حاضر آزمایش شده اند و باعث ایجاد اکنه نمی شوند (غیر کومدوژن هستند).
–استفاده مرتب از وسایلی که به ناحیه آسیب دیده پوست فشار وارد می کند، مانند هدبند یا کوله پشتی.
-سیگار کشیدن. که می تواند مسبب آکنه در افراد مسن باشد.