آکنه چیست؟

آکنه یک بیماری شایع پوستی است و تقریباً همه در مقطعی از زندگی به آن دچار می‌شوند. آکنه معمولا در دوران بلوغ بین سنین ۱۰ تا ۱۳ سالگی شروع می‌شود و در افرادی که پوست چرب دارند، علائم شدیدتری ایجاد می‌کند. آکنه نوجوانی معمولا بین ۵ تا ۱۰ سال طول می‌کشد و معمولاً در اوایل دهه ۲۰ از بین می‌رود. زنان بیشتر از مردان به آکنه تا سن ۳۰ سالگی و بعد از آن مبتلا می‌شوند، اگرچه نوع شدید آن در پسران نوجوان بیشتر دیده می‌شود .

ضایعات آکنه بیشتر در صورت دیده می شوند، اما می‌توانند روی گردن، سینه، پشت، شانه‌ها و بازوها نیز ایجاد شوند.

برخلاف تصور رایج، آکنه به دلیل بهداشت ضعیف یا رابطه جنسی ایجاد نمی‌شود. حقیقت ساده این است که وراثت و هورمون‌ها دلیل ایجاد اکثر اشکال آکنه هستند. شستن ۱۰ بار در روز صورت، استعداد شما را برای ابتلا به این مشکل پوستی تغییر نمی‌دهد.

آکنه معمولا روی صورت، پیشانی، سینه، قسمت بالایی پشت و شانه‌ها ظاهر می‌شود زیرا این نواحی پوست بیشترین غدد چربی را دارند.

انواع آکنه

آکنه به صورت لکه های قرمز یا تورم روی پوست ظاهر میشود که عموماً به عنوان جوش شناخته می شوند. تورم ممکن است ملتهب شده و با چرک پر شود. آنها معمولا روی صورت، سینه، شانه ها، گردن یا قسمت بالایی پشت ظاهر می شوند. اما شش نوع اصلی آکنه وجود دارد که عبارت‌اند از:

1. جوش سرسیاه – برجستگی های کوچک سیاه یا زرد با منافذ باز در مرکز که روی پوست ایجاد می شوند. درون آنها چرکی نیست، و علت سیاه بودنشان پوشش داخلی فولیکول مو است.
2. جوش‌ سر سفید – ظاهری شبیه به جوش‌های سر سیاه دارند، اما ممکن است سفت‌تر باشند که هیچ منفذ آشکاری ندارند و در صورت فشرده شدن خالی نشوند.
3. پاپول – برجستگی های قرمز کوچکی که ممکن است حساس یا دردناک باشند.
4. پوسچول – شبیه به پاپول، اما دارای نوک سفید در مرکز است که به دلیل تجمع چرک ایجاد می شود.
5. ندول – توده های سخت بزرگی که در زیر سطح پوست ایجاد می شوند و می توانند دردناک باشند.
6. کیست – شدیدترین نوع آکنه است به شکل توده های بزرگ پر از چرک که شبیه به دمل (کورک) هستند و بیشترین خطر ایجاد زخم را دارند.

چه کسانی بیشتر مستعد ابتلا به آکنه هستند؟

آکنه در نوجوانان و جوانان بسیار شایع است. حدود ۹۵ درصد از افراد در سنین ۱۱ تا ۳۰ سالگی تا حدودی تحت تأثیر آکنه هستند. آکنه در سنین ۱۴ تا ۱۷ سالگی در دختران و در سنین ۱۶ تا ۱۹ سالگی در پسران شایع است. اکثر مردم دوره های آکنه روشن و خاموش دارند و اغلب در اواسط ۲۰ سالگی از بین می روند، اما در برخی موارد نیز ادامه پیدا میکند.

علت آکنه چیست؟

غدد چربی مو و پوست را چرب می کنند تا از خشک شدنشان جلوگیری کنند. آنها این کار را با تولید یک ماده روغنی به نام سبوم انجام می دهند. در آکنه، غدد شروع به تولید بیش از حد سبوم می کنند. سبوم اضافی با سلول های مرده پوست مخلوط می شود و هر دو ماده یک پلاگین (تجمع) در فولیکول (سوراخ‌های ریز روی سطح پوست، به نام فولیکول‌های مو که هر تار مو از آن خارج می‌شود) ایجاد می کنند. اگر فولیکول مسدود شده نزدیک به سطح پوست باشد، به سمت بیرون برآمده می شود و یک جوش سر سفید ایجاد می کند. از طرف دیگر، فولیکول مسدود شده می تواند به روی پوست باز شود و یک جوش سر سیاه ایجاد کند. (این جوش‌های سرسیاه یا سرسفید به نام «کومدون» نیز شناخته می‌شوند.)
باکتری‌های معمولی بی‌ضرر که روی پوست زندگی می‌کنند، می‌توانند فولیکول‌های مسدود شده را آلوده و عفونی کنند و باعث ایجاد پاپول، پوسچول، ندول یا کیست شوند. باکتری ها در این فولیکول های مسدود شده رشد می کنند.

آکنه زمانی ایجاد می شود که ترشحات چربی غدد چربی پوست، منافذ ریز فولیکول های مو را مسدود می کنند. اگر دهانه ها بزرگ باشند، گرفتگی ها به شکل جوش های سرسیاه هستند: نقاط کوچک و صاف با مرکز تیره. اگر دهانه‌ها کوچک باشند، گرفتگی‌ها به شکل جوش‌های سر سفید در می‌آیند: برآمدگی‌های کوچک و گوشتی رنگ. هر دو نوع منافذ مسدود می‌توانند به ضایعات التهابی متورم، حساس، جوش‌ها، توده‌ها یا ندول‌های عمیق‌تر تبدیل شوند. ندول های مرتبط با موارد شدید آکنه (آکنه کیستیک) تورم های سفت زیر سطح پوست هستند که ملتهب، حساس و گاهی اوقات عفونی می شوند. آکنه میتواند باعث ایجاد لکه، پوست چرب و گاهی اوقات پوستی شود که لمس آن گرم یا دردناک است.

شرایطی که می‌توانند باعث تحریک یا بدتر شدن آکنه شوند

۱. هورمون ها

آکنه معمولاً با تغییرات سطح هورمون در دوران بلوغ مرتبط است، اما می تواند در هر سنی شروع شود. برخی هورمون‌ها باعث می‌شوند غدد چربی‌ساز در کنار فولیکول‌های مو در پوست مقدار بیشتری چربی (سبوم) تولید کنند. آکنه رایج در نوجوانان با افزایش ترشح آندروژن ها، هورمون های جنسی مردانه که شامل تستوسترون هستند و در دوران بلوغ در هر دو جنس ترشح میشوند، شروع می شود. این هورمون ها نقش مهمی در تحریک رشد و تکامل آلت تناسلی و بیضه‌ها در پسران و حفظ استحکام عضلات و استخوان در دختران دارد و همچنین باعث بزرگ شدن غدد چربی و در نتیجه تولید سبوم بیشتر می شوند. این سبوم غیرطبیعی فعالیت یک باکتری معمولاً بی ضرر پوست به نام P. acnes را تغییر می دهد و این باکتری تهاجمی تر شده و باعث التهاب و چرک می شود. هورمون ها همچنین پوشش داخلی فولیکول مو را ضخیم می کنند و باعث مسدود شدن منافذ می شوند.
تمیز کردن پوست کمکی به رفع این انسداد نمی کند.همچنین تغییرات هورمونی، مانند تغییراتی که در طول چرخه قاعدگی یا بارداری رخ می دهد، می تواند منجر به بروز آکنه در زنان شود.

۲. داروهای خاص

به عنوان مثال می توان به داروهای کورتیکواستروئیدها، تستوسترون، لیتیوم و برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان صرع اشاره کرد. استروئیدهای مصرف شده توسط برخی از بدنسازان و سایر ورزشکاران نیز می تواند منجر به شیوع شدید بیماری شود.
قرص های ضد بارداری. بسته به نوع قرص، قرص های ضد بارداری خوراکی ممکن است در برخی از زنان باعث ایجاد آکنه شوند اما در برخی دیگر آن را سرکوب می کنند. برخی از داروهای ضد بارداری تزریقی و دستگاه های کنترل بارداری داخل رحمی (IUD) نیز ممکن است باعث آکنه شوند.

۳. رژیم غذایی

مطالعات نشان می دهد که مصرف برخی مواد غذایی – از جمله غذاهای غنی از کربوهیدرات، مانند نان، شیرینی و چیپس، میتواند آکنه را بدتر کند. اما برای اثبات این مورد نیاز به مطالعات بیشتری است.

۴. استرس

استرس باعث آکنه نمی شود، اما اگر مبتلا به آکنه هستید، استرس ممکن است آن را بدتر کند.

۵. آکنه در خانواده ها

اگر والدین شما مبتلا به آکنه هستند، احتمالاً شما نیز به آن مبتلا خواهید شد. یک مطالعه نشان داده است که اگر هر دو والدین شما آکنه داشته باشند، احتمال ابتلا به آکنه شدیدتر در سنین پایین بیشتر است. همچنین مشخص شد که اگر یکی از والدین شما یا هر دوی آنها آکنه بزرگسالی داشته باشند، احتمال ابتلای شما به آکنه بزرگسالان نیز بیشتر است.

۶. آکنه در زنان

زنان بیشتر از مردان به آکنه بزرگسالی مبتلا می شوند. تصور می شود که بسیاری از موارد آکنه بزرگسالان به دلیل تغییرات در سطح هورمونی است که برای بسیاری از زنان در زمان های خاص رخ میدهد. این زمان ها عبارتند از: ۱. دوره های قاعدگی – برخی از زنان درست قبل از پریودشان شعله ور شدن آکنه را تجربه میکنند. ۲. بارداری – بسیاری از زنان در این زمان علائم آکنه دارند، معمولاً در 3 ماه اول بارداری. ۳. سندرم تخمدان پلی کیستیک – یک بیماری شایع که می تواند باعث آکنه، افزایش وزن و تشکیل کیست های کوچک در داخل تخمدان شود.

۷. سایر محرک ها

سایر محرک های احتمالی شعله ور شدن آکنه عبارتند از:
-برخی از محصولات آرایشی و بهداشتی. اما در حال حاضر این مورد کمتر رایج است چراکه اکثر محصولات در حال حاضر آزمایش شده اند و باعث ایجاد اکنه نمی شوند (غیر کومدوژن هستند).
–استفاده مرتب از وسایلی که به ناحیه آسیب دیده پوست فشار وارد می کند، مانند هدبند یا کوله پشتی.
-سیگار کشیدن. که می تواند مسبب آکنه در افراد مسن باشد.

آکنه نوزادان یا آکنه اینفانتوم

آکنه اینفانتوم گهگاه بر نوزادان و شیرخواران و معمولاً پسران، تأثیر می گذارد. بثورات جوشی روی صورت ظاهر می شود و معمولاً در عرض چند هفته بدون اثر ماندگار از بین می رود. با این حال، آکنه اینفانتوم ممکن است طولانی تر و شدیدتر نیز باشد و باعث ایجاد اسکار و جای زخم شود.

نکته۱:  علیرغم افزایش طبیعی سطح آندروژن در دوران بلوغ، برخی از پزشکان معتقدند که شعله ور شدن آکنه بیشتر مربوط به واکنش پوست فرد به افزایش تولید سبوم یا باکتری هایی که باعث آکنه می شوند و ارتباط کمتری با سطح آندروژن دارد. باکتری Propionibacterium acnes به طور طبیعی در فولیکول های موی سالم وجود دارد. اگر تعداد زیادی از آنها در فولیکول های مسدود شده تجمع کنند، ممکن است آنزیم هایی ترشح کنند که سبوم را تجزیه کرده و باعث التهاب می شود. برخی از افراد به سادگی نسبت به این واکنش حساس تر از دیگران هستند. سطوح سبوم که ممکن است باعث ایجاد یک یا دو جوش در یک فرد شود، ممکن است منجر به شیوع گسترده – یا حتی آکنه کیستیک حاد – در فرد دیگر شود.

نکته۲: هیچ مدرکی مبنی بر اینکه رژیم غذایی نامناسب، بهداشت ضعیف یا فعالیت جنسی در بروز آکنه نقش داشته باشد وجود ندارد!!