سندروم تونل کارپال چیست و راه‌های درمان آن کدامست؟

سندرم تونل کارپال در اثر فشار بر عصب مدیان در مچ دست ایجاد می‌شود. این عصب یکی از شاخه‌های عصبی است که به ناحیه ساعد، دست و مچ دست عصب دهی می‌کند.

همانطور که در تصویر زیر می‌بینید، تونل کارپال یک گذرگاه باریک است که توسط استخوان‌ها و رباط‌ها در ناحیه کف دست احاطه شده است. زمانی که عصب مدیان فشرده می‌شود، علائم می‌تواند شامل بی حسی، سوزن سوزن شدن و ضعف در دست و بازو باشد.

آناتومی خاص مچ دست، مشکلات سلامتی و احتمالاً حرکات مکرر دست می‌تواند احتمال ابتلا به سندرم تونل کارپال را افزایش دهد. درمان مناسب معمولا سوزن سوزن شدن و بی حسی را از بین می‌برد و عملکرد مچ دست و دست را بهبود می‌بخشد.

علائم سندرم تونل کارپال چیست؟

علائم سندرم تونل کارپال معمولاً به تدریج شروع می‌شوند و عبارت‌اند از:

۱. سوزن سوزن شدن یا بی حسی. ممکن است متوجه گزگز و بی حسی در انگشتان یا دست خود شوید. معمولا انگشت شست و اشاره، وسط و حلقه تحت تأثیر قرار می گیرد، اما انگشت کوچک تحت تأثیر قرار نمی گیرد. ممکن است در این انگشتان احساسی مانند شوک الکتریکی داشته باشید. این احساس ممکن است از مچ دست به سمت بازوی نیز کشیده شود. این علائم اغلب هنگام در دست گرفتن فرمان، تلفن یا روزنامه رخ می دهد یا حتی ممکن است شما را از خواب بیدار کند. بسیاری از افراد برای کاهش علائم خود دست های خود را تکان می دهند اما احساس بی حسی ممکن است در طول زمان ثابت شود.

۲. ضعف. ممکن است دچار ضعف در دست شوید و اجسام از دست شما بیفتند که ممکن است به دلیل بی حسی دست یا ضعف عضلات انگشتان باشد که توسط عصب میانی کنترل می شوند.

علل سندرم تونل کارپال چیست؟

سندرم تونل کارپال در اثر فشار بر عصب مدیان یا میانی ایجاد می‌شود. عصب مدیان از ساعد از طریق گذرگاهی در مچ دست به نام تونل کارپال به سمت دست حرکت می‌کند. این عصب حس کف دست و انگشتان به جز انگشت کوچک را تامین می‌کند. همچنین سیگنال‌های عصبی را برای حرکت عضلات در اطراف پایه شست (عملکرد حرکتی) ارائه می‌دهد.

هر چیزی که عصب میانی را در فضای تونل کارپال تحت فشار قرار دهد یا تحریک کند، می‌تواند باعث سندرم تونل کارپال شود. شکستگی مچ دست می‌تواند تونل کارپال را باریک کرده و عصب را تحریک کند، همچنین تورم و التهاب ناشی از آرتریت روماتوئید نیز می‌تواند یک عامل مهم باشد.

بسیاری از اوقات، هیچ دلیل واحدی برای سندرم تونل کارپال یافت نمی‌شود و در این شرایط ممکن است ترکیبی از عوامل خطر در ایجاد این بیماری نقش داشته باشد.

مطلب مرتبط: کمبود ویتامین‌ها در کمردرد سیاتیکی و سندرم کارپال تونل

عوامل خطر ابتلا به سندرم تونل کارپال چیست؟

محققان چندین عامل خطر به عنوان افزایش دهنده احتمال سندرم تونل کارپال گزارش کرده‌اند. با این حال، شواهد علمی متناقض است و این عوامل به عنوان علل مستقیم سندرم تونل کارپال اثبات نشده‌اند. این عوامل خطر عبارت‌اند از:

• عوامل مربوط به آناتومی مچ دست. شکستگی یا دررفتگی مچ دست، یا آرتریت که استخوان‌های کوچک مچ دست را تغییر شکل می‌دهد، می‌تواند فضای داخل تونل کارپال را تغییر دهد و بر عصب میانی فشار وارد کند.
  افرادی که به طور ژنتیکی، تونل کارپال کوچکتری دارند ممکن است بیشتر به سندرم تونل کارپال مبتلا شوند.
• جنسیت. سندرم تونل کارپال به طور کلی در زنان شایع تر است. این ممکن است به این دلیل باشد که ناحیه تونل کارپال در زنان نسبتاً کوچکتر از مردان است.
  زنانی که سندرم تونل کارپال دارند نیز ممکن است تونل کارپال کوچکتری نسبت به زنانی که این عارضه را ندارند، داشته باشند.
• شرایط آسیب رسان به اعصاب. برخی از بیماری‌های مزمن، مانند دیابت، خطر آسیب عصبی، از جمله آسیب به عصب مدیان را افزایش می‌دهند.
  شرایط التهابی آرتریت روماتوئید و سایر بیماری هایی که دارای یک جزء التهابی هستند می توانند پوشش اطراف تاندون های مچ دست را تحت تاثیر قرار دهند و به این عصب فشار وارد کنند.
• چاقی.
• کمبود برخی ویتامین‌ها! کمبود برخی ویتامین‌ها مانند ویتامین‌های B1، B6 و B12 می‌توانند برشدت علایم سندرم تونل کارپال تاثیر بگذارند. برای درک بیشتر این موضوع مهم، روی این لینک کلیک کنید.
• برخی داروها. برخی از مطالعات ارتباط بین سندرم تونل کارپال و استفاده از آناستروزول (آریمیدکس)، دارویی که برای درمان سرطان سینه استفاده می‌شود، نشان داده‌اند.
• تغییرات مایعات بدن. احتباس مایع ممکن است فشار داخل تونل کارپال را افزایش دهد که در دوران بارداری و یائسگی رایج است. سندرم تونل کارپال مرتبط با بارداری عموماً پس از بارداری به خودی خود بهبود می یابد. 
• سایر شرایط پزشکی. برخی از شرایط، مانند یائسگی، اختلالات تیروئید، نارسایی کلیه و لنف ادم، ممکن است شانس ابتلا به سندرم تونل کارپال را افزایش دهند.
• عوامل محیط کار. کار با ابزارهای ارتعاشی یا کارهایی که به خمش طولانی یا مکرر مچ دست نیاز دارد ممکن است فشار مضری بر عصب مدیان ایجاد کند یا آسیب عصبی موجود را بدتر کند، به‌ویژه اگر کار در محیط سرد انجام شود.

چندین مطالعه بررسی کرده اند که آیا ارتباطی بین استفاده از کامپیوتر و سندرم تونل کارپال وجود دارد یا خیر. برخی از شواهد نشان می‌دهد که استفاده از ماوس ممکن است مشکل ایجاد کند، و نه استفاده از صفحه کلید. با این حال، شواهد کافی برای حمایت از استفاده گسترده از رایانه به عنوان یک عامل خطر برای سندرم تونل کارپال وجود ندارد، اگرچه ممکن است شکل متفاوتی از درد دست، به جز سندرم تونل کارپال، ایجاد کند.

راه‌های جلوگیری از سندروم تونل کارپال چیست؟

هیچ استراتژی اثبات شده‌ای برای پیشگیری از سندرم تونل کارپال وجود ندارد، اما می‌توانید با تکنیک‌هایی فشار و استرس روی دست‌ها و مچ دست خود را به حداقل برسانید:

1. در حین کار با دست، فشار را کاهش دهید و پنجه خود را شل کنید. به عنوان مثال، اگر با صفحه کلید کار می‌کنید، به آرامی کلیدها را فشار دهید. برای نوشتن طولانی، از یک خودکار بزرگ و نرم استفاده کنید.
2. استراحت‌های کوتاه و مکرر داشته باشید. به آرامی انگشتان، دست‌ها و مچ را به صورت دوره‌ای کشیده و خم کنید. این امر به ویژه در صورتی که از تجهیزاتی استفاده می‌کنید که ارتعاش دارند یا به اعمال نیروی زیادی نیاز دارند، بسیار مهم است. حتی چند دقیقه در هر ساعت می‌تواند تفاوت ایجاد کند.
3. مراقب فرم دست خود باشید از خم شدن مچ دست به سمت بالا یا پایین خودداری کنید. یک موقعیت وسط و آرام و ریلکس بهترین است. صفحه کلید خود را در ارتفاع هم سطح آرنج یا کمی پایین‌تر نگه دارید.
4. وضعیت بدن و پوسچر خود را بهبود بخشید. پوسچر نامناسب زمانی است که شانه‌ها به سمت جلو چرخیده، عضلات گردن و شانه کوتاه و اعصاب گردن تحت فشار قرار گیرد. این حالت می‌تواند مچ دست، انگشتان و دستان را تحت تاثیر قرار دهد و باعث درد گردن شود.
5. ماوس کامپیوتر خود را عوض کنید. مطمئن شوید که موس کامپیوتر شما راحت است و مچ را تحت فشار قرار نمی‌دهد.
6. دستان خود را گرم نگه دارید. اگر در محیط سرد کار می‌کنید، احتمال بروز درد و سفتی دست بیشتر است. اگر نمی‌توانید دما را در محل کار کنترل کنید، دستکش‌های بدون انگشت بپوشید که دست و مچ شما را گرم نگه می‌دارد.
7. مصرف ویتامین‌ها گروه B، اگر علایم کمبود آن را دارید.

سندرم تونل کارپال چه درمان‌هایی دارد؟

سعی کنید در صورت تشخیص این سندرم، در اسرع وقت درمان را شروع کنید. در مراحل اولیه، کارهای ساده‌ای که می‌توانید برای خودتان انجام دهید، ممکن است مشکل را برطرف کند. برای مثال:

• استراحت‌های مکرر برای استراحت دستان خود داشته باشید.
• از فعالیت‌هایی که علائم را بدتر می‌کنند، خودداری کنید.
• برای کاهش تورم از پک‌های سرد روی مچ دست خود استفاده کنید.

سایر گزینه‌های درمانی عبارت‌اند از آتل مچ دست، داروها و جراحی.
اگر علائم خفیف تا متوسط داشته باشید که از شروع آنها کمتر از ۱۰ ماه گذشته و دایمی نیستند، آتل بندی و سایر درمان‌های محافظه کارانه به احتمال زیاد کمک کننده هستند. اما اگر در دستان خود بی حسی دارید، باید به پزشک مراجعه کنید.

درمان‌های غیر جراحی

اگر این بیماری به موقع تشخیص داده شود، روش‌های غیرجراحی به بهبود علایم کمک می‌کنند. این روش‌ها عبارت‌اند از:

1. آتل مچ دست. آتلی که مچ را در هنگام خواب ثابت نگه می‌دارد، می‌تواند به تسکین علائم شبانه گزگز و بی حسی کمک کند. حتی اگر فقط در شب از آتل استفاده می‌کنید، می‌تواند به جلوگیری از علائم روز نیز کمک کند.
   اگر باردار هستید، آتل بستن شبانه ممکن است گزینه خوبی باشد، زیرا برای موثر بودن آن نیازی به استفاده از هیچ دارویی نیست.
2. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs). NSAIDها، مانند ایبوپروفن، ممکن است در کوتاه مدت به تسکین درد ناشی از سندرم تونل کارپال کمک کنند.
   با این حال، شواهدی وجود ندارد که این داروها به بهبودی این سندرم تونل کارپال کمک کنند و علاوه بر این عوارض زیادی دارند. بنابراین به جز موارد درد شدید، من مصرف این داروها را به شما توصیه نمی‌کنم.
3. کورتیکواستروئیدها. پزشک ممکن است برای تسکین درد، یک کورتیکواستروئید مانند کورتیزون به تونل کارپال تزریق کند.
   کورتیکواستروئیدها التهاب و تورم را کاهش می‌دهند، که فشار روی عصب را کاهش می‌دهد.
   کورتیکواستروئیدهای خوراکی به اندازه تزریق کورتیکواستروئید برای درمان سندرم تونل کارپ موثر نیستند.
4. مصرف ویتامین‌های گروه B. ویتامین‌های B1، B6 و B12 به طور مستقیم با سیستم عصبی مرتبط هستند و ممکن است علت این شرایط دردناک باشند. به همین دلیل مصرف این ویتامین‌ها از منابع طبیعی آنها مانند مخمرهای تغذیه‌ای بسیار مهم است. همینطور باید از شرایطی که باعث کمبود این ویتامین‌ها می‌شوند، برای مثال مصرف زیاد کربوهیدرات‌ها، پرهیز کنید.

اگر سندرم تونل کارپال ناشی از آرتریت روماتوئید یا آرتریت التهابی دیگری باشد، درمان آرتریت می‌تواند علائم سندرم تونل کارپ را کاهش دهد. با این حال، این فرضیه ثابت نشده است.

درمان‌های جراحي

اگر علائم شدید باشد یا به درمان‌های دیگر پاسخ ندهد، ممکن است جراحی مناسب باشد. هدف از جراحی سندرم تونل کارپال کاهش فشار با بریدن رباطی است که روی عصب مدیان فشار می‌آورد. این جراحی ممکن است با دو تکنیک مختلف انجام شود:

1. جراحی آندوسکوپیک. جراح از یک دستگاه تلسکوپ مانند با یک دوربین کوچک متصل به آن (اندوسکوپ) برای دیدن داخل تونل کارپ استفاده می‌کند. جراح رباط را از طریق یک یا دو برش کوچک در دست یا مچ برش می‌دهد. برخی از جراحان ممکن است از اولتراسوند به جای تلسکوپ برای هدایت ابزاری که رباط را برش می دهد استفاده کنند.
   جراحی آندوسکوپی ممکن است باعث درد کمتری نسبت به جراحی باز در چند روز یا هفته اول پس از جراحی شود.
2. جراحی باز. جراح یک برش در کف دست روی تونل کارپال ایجاد می‌کند و از این طریق رباط را برش می‌دهد تا عصب را آزاد کند.

اما جراحی نیز عوارضی دارد از جمله:

• رهاسازی ناقص رباط
• عفونت زخم
• تشکیل اسکار (جای زخم)
• آسیب به اعصاب یا عروق خونی

روند بهبودی سندرم تونل کارپال پس از جراحی معمولاً چندین ماه طول می‌کشد، اما پوست در عرض چند هفته بهبود می‌یابد.

در نظر داشته باشید که پس از بهبود رباط از دست خود استفاده کنید، به تدریج به حالت عادی بازگردید و در ابتدا از حرکات شدید دست یا موقعیت‌های شدید مچ اجتناب کنید.

دقت داشته باشید که اگر علائم شما بسیار شدید بوده، ممکن است علائم پس از جراحی به طور کامل از بین نرود.