کمبود پتاسیم، علائم، علل و درمان آن

پتاسیم یک ماده معدنی (مانند کلسیم و سدیم) است که برای عملکرد صحیح بدن به آن نیاز داریم. این ماده معدنی یکی از مهم‌ترین الکترولیت‌هاست زیرا به طور متوسط، مصرف روزانه توصیه شده (RDI) آن حدود 4700 میلی گرم است، و این زمانی‌ست که بدن استرسی ندارد.

اگر استرس دارید یا شرایطی دارید که بدن شما را دائما تحت استرس قرار می‌دهد، مانند آرتریت روماتوئید یا دیابت، میزان پتاسیم مورد نیاز بدن احتمالاً به 5000 تا 6000 میلی گرم در روز افزایش می‌یابد.

امروزه بدست آوردن مقدار کافی پتاسیم از غذا امری دشوار است به این دلیل که مردم معمولا غذاهای کم پتاسیم زیادی را همراه با غذاهای ناسالم مانند قندهای تصفیه شده و کربوهیدرات مصرف می‌کنند که در واقع باعث کاهش پتاسیم می‌شوند.

کمبود پتاسیم یکی از کمبودهای شایع بین افراد است، با این حال اغلب ناشناخته می‌ماند و توجهی به آن نمی‌شود. در آزمایش خون کمبود پتاسیم به سادگی نشان داده نمی‌شود، زیرا اکثریت پتاسیم در داخل سلول قرار دارد و باید کمبود پتاسیم زیادی داشته باشید تا در آزمایش خون مشخص شود.

عملکرد پتاسیم در بدن چیست؟

پتاسیم یکی از مهم‌ترین مواد معدنی است که برای بسیاری از عملکردهای اساسی بدن کاملا ضروری است و در قدرت سلول‌ها نقش دارد. پتاسیم به طور خاص به عملکرد مغز، اعصاب، قلب و عضلات کمک می‌کند. همچنین در تنظیم pH نقش دارد و با سایر مواد معدنی در بدن کار می‌کند. در اینجا به موارد بیشتری از عملکردهای پتاسیم اشاره می‌کنم:

• بهبود قند خون و جلوگیری از مقاومت به انسولین
  پتاسیم ماده‌ای است که باعث ذخیره قند به صورت گلیکوژن در کبد می‌شود و برای انرژی آینده استفاده می‌شود. اگر کمبود پتاسیم داشته باشید، بدن به جای قند شروع به ذخیره بیشتر چربی می‌کند.
• کمک به هضم پروتئین‌ها
  یکی از عملکردهای پتاسیم کمک به هضم پروتئین است. مثلا افرادی که ریزش مو دارند و مصرف پروتئین خود را افزایش می‌دهند، ممکن است به علت کمبود پتاسیم در بدن متوجه بهبودی نشوند.
• مقابله با اثرات سدیم و سمیت ناشی از سدیم اضافی در بدن و کمک به تنظیم فشار خون
• تامین انرژی بدن
  ۳۰ درصد کل انرژی بدن از پمپ سدیم پتاسیم تامین می‌شود. هدف این پمپ اساساً حفظ انرژی سلولی است.
• افزایش استقامت در حین ورزش استقامت
• کاهش کرمپ و دردهای عضلانی
• کمک به جلوگیری از آریتمی
• کاهش پرش‌های عضلانی
• کاهش لرزش در بدن
• تنظیم تعادل آب در بدن و تعادل اسید و باز در خون
• کاهش از یبوست
• کاهش کلسیفیکاسیون عروقی
• بهبود خواب
• محافظت از کلیه‌ها
• کاهش ادم
• کمک به ساخت اسید معده
• پیشگیری از نقرس
• انتقال مواد مغذی به سلول‌ها و حذف مواد زائد

تشخیص کمبود پتاسیم چگونه است؟

بهترین راه تشخیص کمبود پتاسیم بررسی علائم آن است. در اینجا برخی از علائم رایج کمبود پتاسیم آورده شده است:

• فشار خون بالا
  وقتی پتاسیم پایینی دارید، فشار خون افزایش می‌یابد، زیرا پتاسیم یک آرامش بخش فیزیولوژیکی است.
• گرفتگی عضلات و پرش عضلانی
  پتاسیم یک الکترولیت است، به این معنی که به کنترل الکتریسیته و عملکرد عضلات در بدن کمک می‌کند. اگر سطح آن در بدن پایین باشد، به احتمال زیاد گرفتگی عضلات و پرش عضلانی را تجربه خواهید کرد.
• افزایش میل به شکر
  پتاسیم به شما کمک می‌کند قند را ذخیره کنید و در واقع به شما کمک می‌کند تا از شر هوس قند خلاص شوید، زیرا ذخیره گلوکز به پتاسیم نیاز دارد.
  
• یبوست
  پتاسیم به تنظیم هضم و حفظ جریان غذا کمک می‌کند.
• انسولین بالا
  نیاز به انسولین زمانی کاهش می‌یابد که پتاسیم کافی در بدن داشته باشید!!
• ضعف عضلانی
• ضربان قلب غیرطبیعی (آریتمی)
  قلب یک عضله است و همانطور که گفته شد، برای عملکرد طبیعی عضلات به میزان کافی الکترولیت‌ها نیاز است. این ضربان‌های غیرطبیعی قلب، برای مثال، فیبریلاسیون دهلیزی و آریتمی، ترکیبی از کمبود پتاسیم و/یا منیزیم هستند.
  گاهی ممکن است صدای ضربان قلب را در ناحیه گوش احساس کنید. علت در این مورد کمبود پتاسیم است.
• بی‌خوابی
• اضطراب
• مشکل در تنفس
• خستگی
• آلکالوز
• ضربان نبض بالا
• وزوز گوش ضربان دار
• هورمون ذخیره کننده چربی بالا
  بین قند، قند خون، دیابت و پتاسیم رابطه وجود دارد. در واقع، وقتی پتاسیم کافی دارید، نیاز به هورمون ذخیره چربی کاهش می‌یابد. بنابراین من همیشه پتاسیم را برای بیماران دیابتی خود توصیه می‌کنم.

توجه داشته باشید که تشخیص کمبود پتاسیم از طریق آزمایشات دشوار است. علت این است که 98 درصد پتاسیم در داخل سلول‌ها ذخیره می‌شود و نمی‌توان آن را با آزمایش خون اندازه‌گیری کرد. این آزمایش‌ها فقط پتاسیم موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کنند که تنها ۲ درصد از کل آن است. برای انجام آزمایش صحیح، باید یک آزمایش داخل سلولی ویژه انجام دهید که اکثر پزشکان از آن اطلاعی ندارند.

به همین دلیل است که من توصیه می‌کنم که به علائم خود توجه کنید و بر اساس آنها خود را درمان کنید.

پتاسیم یکی از قوی ترین بتابلاکرهای کاملا طبیعی است. سطح سدیم را متعادل می‌کند و دیواره رگ‌های خونی را شل می‌کند که با این کار به کاهش فشار خون و ضربان قلب کمک می‌کند.

مطلب مرتبط: بتا بلاکرهای طبیعی به عنوان درمان جایگزین برای استرس

علل کمبود پتاسیم در بدن چیست؟

دلایل متعددی وجود دارد که ممکن است سطح پتاسیم بدن شما پایین باشد. در اینجا برخی از رایج‌ترین آنها آورده شده است:

• استفراغ
• اسهال و داروهای ملین
• رژیم غذایی نامناسب
  هر فرد برای دریافت کافی پتاسیم باید روزانه حدود ۷ تا ۱۰ فنجان سالاد مصرف کند!
• کتوزیس
  این اتفاق ممکن است در رژیم غذایی کتوژنیک هم رخ دهد، بنابراین بسیار مهم است که در این رژیم میزان مصرف سالاد و سبزیجات بالایی داشته باشید.
• روزه‌داری
• داروهای ادرارآور (دیورتیک‌ها)
• دیابت
• کورتیزول بالا (استرس)
• مصرف زیاد آب!!
  بنابراین فقط وقتی احساس تشنگی می‌کنید آب بنوشید چرا که با مصرف اضافی آب، الکترولیت‌های بدن خود را دفع می‌کنید.
• مصرف قند و کربوهیدرات و در واقع انسولین بالا
• افزایش استرس در بدن و یا بیماری‌هایی مثل سندرم کوشینگ
• منیزیم پایین بدن
• جراحات یا عمل‌های جراحی

آیا موز برای تامین پتاسیم بدن مناسب است؟

در حال حاضر، تصور نادرست در مورد مصرف پتاسیم، خوردن مقدار زیادی موز است. اما نکته اینجاست: موز در واقع منبع خوبی از این ماده مغذی نیست. به این دلیل که یک عدد موز فقط 300 میلی گرم پتاسیم دارد و برای رسیدن به مقدار معمولی که نیاز دارید، یعنی 4700 میلی گرم در روز، باید 11 تا 12 موز در روز مصرف کنید!!!! و شما نباید این کار را انجام دهید و این میزان شکر را مصرف کنید!!!

در عوض، بهتر است پتاسیم را از سبزیجات و سالاد دریافت کنید.

بهترین منبع غذایی پتاسیم چیست؟

بسیاری از مردم معتقدند که موز بهترین منبع پتاسیم است اما موز فقط ۳۰۰ میلی‌گرم پتاسیم دارد. هر فرد به ۴۷۰۰ میلی‌گرم یا ۷ تا ۱۰ فنجان پتاسیم در روز نیاز دارد (حدود یک کاسه بزرگ سالاد). برای دستیابی به این میزان پتاسیم شما باید روزانه ۱۵ عدد موز مصرف کنید که این کار قند خیلی زیادی به رژیم غذایی شما اضافه می‌کند.

در عوض، می‌توانید مقدار زیادی سبزیجات تازه (۷ تا ۱۰ فنجان در روز) مصرف کنید. برگ چغندر (که برای سلامت کبد و کیسه صفرا هم مفید است)، آووکادو، باقلا، اسفناج، کدو، ماهی سالمون، کلم بروکسل، سالاد و خیار منابع عالی پتاسیم هستند.

1. بوته و برگ‌های چغندر: حاوی 1300 میلی گرم پتاسیم در هر فنجان
   بوته چغندر، تا حد زیادی، دارای بالاترین محتوای پتاسیم در لیست است و کالری کمی دارد. این سبزی ریشه‌دار همچنین حاوی نیترات (که نشان داده شده است از عملکرد عروق خونی و سلامت قلب حمایت می‌کند) و فولات است.
2. آووکادو: حاوی 975 میلی گرم در هر آووکادو
   آووکادو علاوه بر پتاسیم، منبع خوبی از چربی‌های مفید برای قلب، ویتامین K و فولات است. همچنین آووکادو به عنوان یک غذای کم سدیم می‌تواند به افرادی که فشار خون بالایی دارند و نیاز به افزایش پتاسیم و کاهش مصرف نمک دارند، کمک کند.
3. لوبیا لیما: حاوی 975 میلی گرم در هر فنجان
   لوبیا لیما همچنین منبع خوبی از فیبر کاهنده کلسترول، 24 درصد یا نیاز روزانه به آهن، منگنز و پروتئین است.
4. اسفناج: حاوی 839 میلی گرم در هر فنجان
   اسفناج یکی از مغذی‌ترین، کم کالری‌ترین و کم‌چرب‌ترین گزینه‌های سبزیجات است.
   همراه با داشتن میزان بالای پتاسیم، یک فنجان اسفناج همچنین دارای مواد مغذی دیگر است، از جمله 366 درصد از مصرف توصیه شده روزانه ویتامینA و 725 درصد از ویتامینK و 57 درصد فولات و 27 درصد منیزیم.
5. کدو حلوایی: حاوی 801 میلی گرم در هر فنجان
   کدو حلوایی منبع عالی بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی است. فقط یک فنجان کدو حلوایی پخته به همراه پتاسیم، 450 درصد از دریافت توصیه شده روزانه (RDI) برای ویتامین Aو 50% RDI برای ویتامین C، ویتامین E، منیزیم و منگنز که هر دو نقش مهمی در سلامت استخوان دارند.
6. ماهی قزل آلا: حاوی 839 میلی گرم در هر شش اونس
   احتمالاً می‌دانید که ماهی قزل آلا صید شده وحشی دارای مجموعه کاملی از مزایای سلامتی است. این ماهی غنی از اسیدهای چرب امگا 3 است که می‌تواند التهاب را کاهش دهد، فشار خون را کاهش دهد، خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد و عملکرد سلول را بهبود بخشد، پروتئین بالایی دارد، منبع خوبی از ویتامین‌های گروه B از جمله ویتامین B6 و ویتامین B12 است و سرشار از سلنیوم، یک ماده معدنی مهم مورد نیاز بدن است.
7. کلم بروکسل: حاوی 504 میلی گرم در هر فنجان
   این سبزیجات چلیپایی با فیبر بالا، پتاسیم بالایی دارند و کالری کمی دارند. آنها همچنین حاوی ویتامین K (که برای لخته شدن خون و سلامت استخوان‌ها مهم است)، ویتامین C (که می‌تواند به ترمیم بافت و عملکرد سیستم ایمنی کمک کند)، آنتی اکسیدان‌ها (که می‌توانند استرس اکسیداتیو را کاهش دهند و خطر ابتلا به بیماری های مزمن را کاهش دهند) و فیبر (که می‌تواند یبوست را کاهش دهد، قند خون را بهبود بخشد و خطر بیماری قلبی را کاهش دهد.) هستند.

چه زمان‌هایی نیاز به میزان حتی بیشتری پتاسیم دارید؟

در برخی بیماری‌ها نیاز بدن به پتاسیم بیشتر می‌شود، مثال‌هایی از این بیماری‌ها عبارت‌اند از:

1. آرتریت روماتوئید
2. دیابت و یا مقاومت به انسولین

ارتباط سدیم و پتاسیم چیست؟

به یاد داشته باشید که سطح سدیم خود را پایین نگه دارید. سدیم و پتاسیم در بدن با هم کار می‌کنند و نسبت پتاسیم به سدیم در بدن شما باید ۴ به ۱ باشد. اگر مصرف سدیم شما زیاد باشد، هرگز نمی‌توانید پتاسیم کافی برای اصلاح عدم تعادل مصرف کنید و مزایای سلامتی ناشی از مصرف پتاسیم را دریافت نخواهید کرد.