کلستاز چیست، چه علل و علایمی دارد و درمان آن چیست؟
عناوین
Toggleکلستاز یک بیماری کبدی است و زمانی اتفاق میافتد که جریان صفرا از کبد به کیسه صفرا کاهش یابد یا مسدود شود. صفرا مایعی است که توسط کبد تولید میشود و در کیسه صفرا ذخیره میشود. این ماده به هضم غذا، به خصوص چربیها، کمک میکند. هنگامی که جریان صفرا تغییر میکند، میتواند منجر به تجمع مادهای به نام بیلی روبین شود. بیلی روبین رنگدانهای است که توسط کبد تولید شده و از طریق صفرا از بدن دفع میشود.
انواع کلستاز
دو نوع کلستاز وجود دارد، داخل کبدی و خارج کبدی.
کلستاز داخل کبدی که از کبد منشا میگیرد و میتواند ناشی از موارد زیر باشد:
- انواع بیماریها
- عفونت
- مصرف مواد مخدر
- ناهنجاریهای ژنتیکی
- اثرات هورمونی بر جریان صفرا
- بارداری
کلستاز خارج کبدی به دلیل وجود مانع فیزیکی در مجاری صفراوی ایجاد میشود. انسداد ناشی از مواردی مانند سنگ کیسه صفرا، کیست و تومور، جریان صفرا را محدود میکند.
علائم کلستاز چیست؟
همه افراد مبتلا به کلستاز دچار علائم نمیشوند و بزرگسالان مبتلا به کلستاز مزمن، اغلب بدون علامت هستند. اما در صورت علامتدار شدن، هر دو نوع کلستاز علائم مشابهی بروز میدهند، از جمله:
- زردی یا یرقان که زرد شدن پوست و سفیدی چشم است. زردی معمولاً یکی از اولین نشانههایی است که کبد به درستی کار نمیکند. زردی به دلیل تجمع صفرا در خون ایجاد میشود. به طور خاص، رنگ زرد از بیلی روبین، یکی از مواد تشکیل دهنده صفرا به دست میآید.
- ادرار تیره. مقداری بیلی روبین نیز در ادرار خارج میشود که ممکن است رنگ تیرهتری به آن بدهد.
- مدفوع روشن. همچنین ممکن است به دلیل عدم وجود صفرا در روده متوجه تغییرات مدفوع شوید. وقتی صفرا نمیتواند برای کمک به تجزیه چربیها به روده جریان یابد، این چربیها از طریق مدفوع خارج میشوند. مدفوع چرب به رنگ سفید یا خاک رس است. رنگ روشن آنها به دلیل عدم وجود بیلی روبین است که معمولاً آنها را قهوهای میکند. آنها همچنین ممکن است شناور باشند و ممکن است بسیار بدبو باشند.
- خارش بیش از حد. خارش پوست یکی دیگر از علائم شایع کلستاز است. خارش مربوط به صفرا به دلیل تجمع نمکهای صفراوی در خون ایجاد میشود. نمکهای صفراوی (یا اسیدهای صفراوی) اعصاب سیستم عصبی محیطی را تحریک میکنند و باعث خارش میشوند. با این نوع خارش هیچ بثوراتی وجود ندارد. به نظر میرسد برخی افراد نسبت به سایرین نسبت به نمکهای صفراوی حساستر هستند و خارش ممکن است خفیف تا شدید باشد. برخی افراد بیشتر در دستها، بازوها یا پاها خارش دارند و برخی دیگر در سرتاسر بدن خود خارش دارند.
- درد شکمی
- خستگی
- حالت تهوع و استفراغ
علل کلستاز چیست؟
کلستاز علل زیادی دارد. به طور کلی، دو نوع مشکل ممکن است وجود داشته باشد. ممکن است مشکلی در کبد باشد که توانایی آن برای ترشح صفرا به مجاری صفراوی را مهار میکند. (این باعث کلستاز داخل کبدی، سکون صفرا در داخل کبد میشود.) یا ممکن است مشکلی در مجاری صفراوی باشد که از نظر فیزیکی جریان صفرا را از طریق مجاری محدود میکند. (این باعث کلستاز خارج کبدی، سکون صفرا در مجاری خارج از کبد میشود.)
علل موثر بر کبد (علل داخل کبدی)
علل موثر بر کبد (علل داخل کبدی) عبارتاند از:
۱. بیماری مزمن کبد
بیماری مزمن کبدی که به مدت طولانی ادامه مییابد میتواند باعث ایجاد اسکار یا زخم در بافتهای کبدی (سیروز) از جمله مجاری صفراوی داخل کبدی شود. جای زخم باعث باریک شدن آنها میشود که جریان صفرا را محدود میکند. بیماریهای خاص ممکن است به سلولهایی که صفرا تولید میکنند نیز به روشهای خاصتری آسیب بزنند. برخی از این بیماریها عبارتاند از:
- هپاتیت B مزمن
- هپاتیت C مزمن
- هپاتیت خود ایمنی
- هپاتیت ناشی از الکل
- استئاتوهپاتیت غیر الکلی
- کلانژیت صفراوی اولیه
- کلانژیت اسکلروزان اولیه
- کلستاز داخل کبدی پیشرونده
- اختلالات ژنتیکی مانند بیماری سلول داسی شکل
۲. هپاتیت حاد
التهاب حاد کبد (ناشی از یک بیماری موقتی اخیر) میتواند باعث تورم کبد شود و جریان صفرا را مهار کند. سموم و عفونتهای مختلف نیز ممکن است باعث اختلال در عملکرد سلولهایی شوند که صفرا را تولید میکنند. علل حاد هپاتیت عبارتاند از:
- مسمومیت الکلی
- هپاتیت سمی
- هپاتیت ویروسی
- عفونت مونونوکلئوز
- عفونت اچآیوی
- عفونت سیتومگالوویروس (CMV)
- اپشتین بار
- سرطان کبد
- لنفوم
- سپسیس
- عفونت کیسه صفرا
۳. بارداری
کلستاز بارداری در برخی از افراد در سه ماهه سوم، زمانی که سطح استروژن در بالاترین حد خود است، رخ میدهد. استروژن بالا ترشح صفرا را در کبد مهار میکند. کلستاز بارداری پس از زایمان خود به خود از بین میرود.
مقاله مرتبط: علت کلستاز در بارداری و راه پیشگیری از آن
۴. تغذیه کامل تزریقی
تغذیه از طریق ورید، کل سیستم گوارش، از جمله سیگنالهای هورمونی که باعث تحریک سیستم صفراوی میشود را دور میزند. اگر هیچ غذایی در روده کوچک وجود نداشته باشد که نیاز به صفرا برای تجزیه شدن داشته باشد، کبد پیامی برای ادامه ترشح صفرا دریافت نمیکند. این میتواند باعث شود که صفرا در کبد ذخیره شود.
۵. داروها
کبد نقش مهمی در متابولیسم داروها دارد و متابولیسم برخی از این داروها برای کبد دشوارتر از سایرین است و ممکن است برای کبد سمی باشند. برخی از داروها نیز میتوانند باعث رکود صفرا در کبد شوند. این داروها عبارتاند از:
- برخی از آنتی بیوتیکها مانند آموکسی سیلین و سایر آنتی بیوتیک های پنی سیلینی.
- استروئیدهای آنابولیک مانند هورمونهایی که در بدنسازی استفاده میشوند.
- برخی از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن و استامینوفن
- داروهای ضد بارداری خوراکی
- برخی داروهای ضد صرع
- برخی داروهای ضد قارچ
- برخی داروهای ضد روان پریشی، از جمله کلرپرومازین و پروکلروپرازین
- برخی داروهای ضد میکروبی
- آزاتیوپرین، یک سرکوب کننده سیستم ایمنی
- ایمی پرامین، یک داروی ضد افسردگی
- استرادیول، نوعی درمان جایگزینی هورمونی
- سایمتیدین که برای درمان زخم معده استفاده میشود.
- تولبوتامید، برای درمان دیابت نوع 2 استفاده میشود.
- تربینافین، یک ضد قارچ
نکته مهم: به موارد بالا دقت کردید؟؟؟ به نظر شما پزشکی مدرن بیشتر کمک کننده است یا آسیب رسان؟
علل موثر بر مجاری صفراوی خارج کبدی
عللی که بر مجاری صفراوی خارج کبدی تأثیر میگذارند، عبارتاند از:
۱. تنگی مجاری صفراوی
التهاب مزمن در مجاری صفراوی میتواند باعث زخم و باریک شدن مجاری شود و جریان صفرا را محدود کند. علل تنگی عبارتاند از:
- جراحی یا آسیب قبلی
- پانکراتیت مزمن
- سرطان پانکراس
- سرطان مجرای صفراوی
- کلانژیت
- آترزی صفراوی
- برخی بیماریهای خودایمنی، مانند سیروز صفراوی اولیه، که میتواند باعث حمله و آسیب سیستم ایمنی به مجاری صفراوی شود.
۲. انسداد مجاری صفراوی
انسدادهای فیزیکی ممکن است مجاری صفراوی را از داخل یا خارج تحت تاثیر قرار دهد، از جمله:
- سنگ کیسه صفرا در مجرای صفراوی مشترک (کلدوکولیتیازیس)
- سنگ کیسه صفرا در مجرای کیستیک یا کیسه هارتمن (سندرم میریزی)
- کیست پانکراس و کیست کاذب
- تومورهای مجرای صفراوی خارج کبدی
چگونه کلستاز تشخیص داده میشود؟
تشخیص معمولا با بروز علایم کلستاز شروع میشود و پزشک با سوالاتی در مورد سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی ادامه خواهد داد. همچنین گاهی آزمایشهای کبدی که نشان دهنده کلستاز هستند، آزمایش خون و انواع تصویربرداریها مانند سونوگرافی یا ام آر آی انجام میشود. پزشک همچنین ممکن است بیوپسی کبد انجام دهد.
آزمایشات خون
اگر علائم کلستاز را دارید، پزشک شما تحقیقات خود را با آزمایش نمونه خون آغاز میکند. این آزمایشات عبارتاند از:
- پزشک به دنبال سطوح بالای بیلی روبین و نمک های صفراوی خواهد بود.
- همچنین ممکن است سطوح بالای کلسترول و برخی آنزیمهای کبدی مانند گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT) و آلکالین فسفاتاز (ALP) را مشاهده کند.
تستهای تصویربرداری
اگر آزمایش خون شما مثبت باشد، پزشک با تستهای تصویربرداری که سیستم صفراوی را نشان میدهد، بیشتر بررسی میکند، مانند سونوگرافی شکم یا سی تی اسکن شکم. این موارد میتوانند انسدادهای فیزیکی در مجاری صفراوی و تورم ناشی از التهاب در اندامهای شما را نشان دهند و میتوانند نشان دهند که مشکل از کجا میآید.
بسته به آنچه که پیدا میکنند یا نه، ممکن است نیاز به استفاده از تست خاصتری داشته باشند که مجاری صفراوی شما را با جزئیات بیشتری تجسم کند. اسکن HIDA شامل تزریق یک رادیو ردیاب به یکی از وریدهای شما قبل از گرفتن عکس است. ردیاب مسیری را که صفرا در سیستم صفراوی شما طی میکند، دنبال میکند. گاهی اوقات پزشک از MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) برای بررسی دقیقتر سیستم صفراوی شما استفاده میکند.
تستهای اکتشافی
برخی از علل کلستاز ممکن است به کاوش داخلی برای یافتن و رفع آنها نیاز داشته باشد. پزشک ممکن است نیاز داشته باشد مجاری صفراوی را بررسی کند یا بیوپسی کبد انجام دهد. معاینات آندوسکوپی روشهایی هستند که با یک آندوسکوپ، یک دوربین کوچک در انتهای یک لوله بلند، به داخل بدن شما نگاه میکنند. در طول ERCP (کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی)، پزشک میتواند مشکلات مجاری صفراوی را از طریق آندوسکوپ پیدا کرده و برطرف کند.
درمان کلستاز
در این قسمت در مورد تنها درمانهای برای کلستاز صحبت میکنم.
می خواهید ادامه این مقاله را مطالعه کنید؟
با فعال سازی عضویت ویژه، به ادامه این مقاله و خلاصه 100 ها کتاب دسترسی داشته باشید.
ارتقاء عضویتاز اینکه نظرات شما را در قسمت دیدگاهها بخوانیم، بسیار خوشحال میشویم.
تلاش ما در تمام مقالات این وبسایت، استفاده از به روزترین اطلاعات، منابع و سایتهای معتبر است. اما اگر شما پیشنهادی دارید و یا مقاله به روزتری میشناسید، لطفا آن را با ما درمیان بگذارید تا اصلاحات لازم را اعمال کنیم.
دیدگاهتان را بنویسید