آیا بهترین راه برای آبرسانی به بدن نوشیدن آب است؟!!!!

حتما این جمله را شنیده اید که “برای سلامتی باید روزانه حتما حداقل ۸ لیوان آب بنوشید”، و اساس این گفته این است که بدن انسان بیشتر از آب تشکیل شده است!! این تئوری درست نیست و برای فهم بیشتر اینکه چه راهی برای آبرسانی به بدن بهتر است، بیایید اول ببینیم که آبرسانی یعنی چه؟

آبرسانی به بدن به چه معناست؟

به نظر شما آیا آبرسانی یعنی آب به اندازه کافی در سلول های شما باشد؟ خیر این تعریف درستی از آبرسانی نیست.
آب چطور وارد سلول ها میشود و چطور از آنها خارج میشود؟
آب از طریق کانال های کوچکی که از الکترولیت ها کمک می گیرند، وارد و خارج سلول می شود و الکترولیت ها مانند مواد معدنی با بار الکتریکی در غلظت های مختلف در داخل و خارج سلول هستند. هر فرد جریان خاصی از آب به بیرون از سلول یا به داخل آن خواهد داشت که وابسته به این الکترولیت ها است. بنابراین یک سلول هیدراته دارای مقدار مناسب الکترولیت در داخل و خارج سلول و همینطور مقدار مناسب مایع است و یک سلول کم آب، اساساً دچار عدم تعادل الکترولیت ها و مایعات است. بنابراین کم آبی بدن فقط کمبود آب نیست.
در واقع اگر بیش از حد آب بنوشید، الکترولیت های خاصی را رقیق کرده و در قسمت های خاصی از بدن کم آبی ایجاد می کنید. وضعیتی به نام هیپوناترمی وجود دارد که به معنای سدیم کم در خون است. یکی از دلایل این مشکل اسن است که فرد مقدار زیادی آب خالص بدون نمک نوشیده و اکنون این سدیم در سلول ها رقیق شده. این مشکل میتواند خیلی خیلی خطرناکه باشد و باعث التهاب مغز و گاهی حتی کما شود.
بنابراین ما فقط توسط آب هیدراته نمی شویم. من مخالف نوشیدن آب نیستم، اما این مفهوم که خود را مجبور به نوشیدن در تمام طول روز می‌کنید ممکن است عاقلانه‌ترین کاری نباشد که می‌توانید انجام دهید. اگر تشنه نباشید و بدن خود را مجبور به نوشیدن آب زیاد کنید، به خصوص اگر ورزش کنید، ممکن است دچار مشکل شوید. دوندگان مسافت طولانی و حتی دوندگان اولترا ماراتن، درصورت نوشیدن آب وقتی تشنه نیستند، ممکن است با سدیم کم مواجه شوند و در واقع مشکل بزرگی برای سلامتی خود ایجاد کنند.

چه شرایطی باعث دفع آب از بدن میشوند؟

• هر فرد مایعات زیادی در طول روز می نوشد که می توانند اثر ادرارآوری داشته باشند و باعث از دست دادن آب بیشتری میشوند. نوشیدنی هایی که حاوی کافئین هستند مانند چای و قهوه بدن را بسیار کم آب می کنند.
• الکل نیز ادرار آور است و باعث کم آبی بدن می شود.
• قند خون بالا (مثل آنچه در افراد دیابتی اتفاق می افتد) باعث ادرار زیاد و تکرر ادرار می شود و این افراد تشنگی زیادی نیز دارند. بنابراین هرچه قند خون شما بیشتر باشد، بدن شما بیشتر آب از دست می دهد و بیشتر دچار کم آبی می شوید. بنابراین آب میوه‌ها، نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های حاوی شکر به شدت شما را کم‌آب می‌کنند.
  نکته مهم برای ورزشکاران: نوشیدنی های زیادی برای ورزشکاران وجود دارد که دارای الکترولیت و شکر افزوده هستند و ظاهرا ایده آنها این است که اگر ورزش می کنید به مقداری شکر نیاز دارید تا جایگزین کاهش گلوکز هنگام ورزش شود و به این روش هیدراتاسیون می گویند!!! اما آیا واقعا از این طریق بدن را آبرسانی می کنند؟ آیا مصرف گلوکز شما را هیدراته می کند؟ خیر، این کار در واقع شما را کم آب می کند و سلول هایتان آب از دست میدهند. (تحقیقات نشان داده اند که ضرر دیگری که این نوشیدنی ها دارند این است که حتی بیشتر از نوشابه باعث افزایش وزن و چربی بدن میشوند، چرا که میزان شکری که در یک لیوان از آن وجود دارد بیشتر از یک لیوان نوشابه است!! علاوه بر آن خود قند موجود در این نوشیدنی ها باعث جلوگیری از سوزاندن چربی توسط بدن میشود.)

چه نکاتی برای آبرسانی واقعی باید مورد توجه قرار بگیرند؟

• برای آبرسانی واقعی، علاوه بر میزان کافی مایعات، سلول به تمام الکترولیت ها مانند سدیم، پتاسیم، کلرید، کلسیم و منیزیم نیاز دارد. اگر سالم غذا بخورید، الکترولیت‌های که نیاز دارید توسط غذا فراهم میشوند. اما همچنین توجه کنید که مواردی باعث از دست دادن الکترولیت‌ها می‌شوند، مانند شکر تصفیه شده، الکل و مواد غذایی و نوشیدنیهای ادرارآور (مانند مواردی که در بالا ذکر شد.). بنابراین اجتناب از آنها ضروری است.
• نکته دیگر هم جلوگیری از اتلاف آب به طرق ذکر شده است.
• نکته بسیار مهم دیگر این است که به بدن خود گوش دهید. اگر احساس تشنگی ندارید، آب ننوشید چراکه ممکن است حتی اثرات مضری برای شما به بار آورد.
  هر فرد یک مکانیسم تشنگی دارد، با این وجود برخی افراد می گویند ما واقعاً نمی دانیم چه زمانی تشنه هستیم، فقط باید بدن خود را مجبور کنیم که آب زیادی بنوشد. یک محقق به نام تیم نوکس در کتاب خود به نام “اشباع شده از آب”، حجم عظیمی از داده ها را ارزیابی کرده و به مطالعاتی پرداخته که توسط شرکت هایی مانند gatorade تامین مالی نشده بودند و دریافت که حتی زمانی که دوندگان مسافت های طولانی، در حالی که تشنه نیستند آب زیادی می نوشند، دچار مشکل می شوند چرا که باعث رقیق شدن الکترولیت های مورد نیاز میشوند.

استثنا: افرادی که سنگ کلیه دارند باید حتما روزانه ۲.۵ لیتر آب بنوشند. این افراد بهتر است برای جلوگیری از خطرات احتمالی، به آب مصرفی خود الکترولیت ها را اضافه کنند.

چطور تشخیص دهید که آب کافی نوشیده اید یا نه؟

• اولین راه دقت کردن به رنگ ادرار است که باید روشن و شفاف باشد.
• نوارهای ادرار کوچکی (urine strips) وجود دارند که چیزی به نام وزن مخصوص ادرار (specific gravity SG) را اندازه می‌گیرند و به شما تخمین تقریبی خوبی درباره میزان تقریبی آب بدنتان می‌دهند. وزن مخصوص یا SG وزن مخصوص، چگالی و غلظت ادرار شما را اندازه گیری کرده و با آب مقایسه می کند. اگر وزن مخصوص ادرار شما کم باشد (کمتر از ۱.۰۱۰)، کم آبی خفیف دارید. هر چه وزن مخصوص ادرار شما به وزن مخصوص آب (۱.۰۰۰) نزدیکتر باشد، نشان دهنده این است که الکترولیت کمتری دارید و بیشتر نیاز به دریافت الکترولیت یا مصرف آب کمتر دارید.

منبع: Dr Berg