همه چیز درباره ویتامین B1 (تیامین)

ویتامین B1 یا تیامین (Thiamine) یکی از مهم‌ترین ویتامین‌های بدن است که کمبود آن نیز بسیار شایع است. ممکن است با انجام آزمایش به کمبود آن پی نبرید چراکه مشکل اصلی درواقع در آنزیمی به نام ترانسکتولاز است که باعث عملکرد این ویتامین می‌شود.

عمکلرد ویتامین B1 در بدن

ویتامین B1 به عنوان کوفاکتور در ۵ آنزیم مختلف نقش دارد و اگر کمبود این ویتامین را داشته باشید این آنزیم‌ها به درستی کار نمی‌کنند و مشکلات متعددی ایجاد می‌کنند.

• تولید انرژی
• محافظت از سلول‌ها و میتوکندری‌ها در برابر اکسیداسیون یا رادیکال‌های آزاد
• محافظت از سلول در برابر گلیکوزیله شدن
  این مشکل زمانی پیش می‌آید که شکر را همراه پروتئین یا همراه چربی مصرف می‌کنید.
• جلوگیری از ایجاد پلاک آمیلوئید در مغز (که در بیماری آلزایمر رخ می‌دهد)
• جلوگیری از آسیب یا کاهش عوارض یا علائم قند خون بالا

علائم کمبود ویتامین B1

بیماری کمبود ویتامین B1، بری بری نامیده می‌شود و به عنوان یک تقلید کننده شناخته می‌شود زیرا بسیاری از علائم و مشکلات بدن را تقلید می‌کند.

کمبود ویتامین B1 بر برخی ارگان‌های اصلی بدن اثر می‌گذارد که در زیر درباره آنها توضیحاتی آورده‌ام:

۱. سیستم قلبی عروقی

• بزرگ شدن قلب
• افزایش ضربان نبض
• ادم (تورم) به خصوص در ناحیه قوزک پا
  این حالت در افراد دیابتی زیاد دیده می‌شود.
• مشکل در تنفس
• آسیب میکروواسکولار
  که باعث نوروپاتی محیطی می‌شود که به صورت گزگز، حس سوزش و گاهی بی‌حسی در انتهای اندام‌ها بروز می‌کند.

۲. سیستم گوارشی

• احساس پری معده
• یبوست
• گاستروپارزی
  وضعیتی که در آن حرکات سیستم گوارشی بسیار کند می‌شود.
• ریفلاکس معده به مری (GERD)
• کاهش اسید کلریدریک معده
  این مورد باعث دو مشکل بالایی یعنی ریفلاکس معده به مری و گاستروپارزی می‌شود.

۳. سیستم عصبی

• نوریت
  کمبود ویتامین B1 در هر نوع درد عصبی نقش دارد.
• نوروپاتی محیطی
• سرگیجه

مطلب مرتبط: علل و درمان سرگیجه

۴. سیستم عصبی خودمختار (Autonomic Nervous System)

این سیستم شامل سیستم عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک می‌شود و احتمالا می‌توانید تصور کنید که اختلال آن چه مشکلات متعددی می‌تواند ایجاد کند. مثال‌هایی از آن عبارت‌اند از:

• کمبود اشک
• تعریق بیش از حد یا بدون عرق
• اضطراب
• تنش‌های عصبی و فکر کردن بیش از حد
• مه مغزی
• عدم تحمل ورزش
• بی‌خوابی
• POTS
  وضعیتی که در آن توانایی شما برای انطباق با گرانش و تغییر موقعیت کاملاً از بین می‌رود و فرد هنگام تغییر حالت از خوابیده به نشسته یا ایستاده دچار سرگیجه و از دست رفتن تعادل می‌شود.
• آپنه خواب
  در این حالت گاهی دچار توقف تنفس در زمان خواب می‌شوید. افراد با کمبود ویتامین B1 حتی در طول روز نیز احساس کمبود اکسیژن و ناتوانی در نفس کشیدن عمیق دارند.

۵. علائم دیگر

• حملات پنیک (وحشت‌زدگی)
• رویاهای بسیار شفاف و کابوس‌های شبانه
• عدم استقامت به خصوص در ورزش کردن
  چراکه ویتامین B1 در عملکرد صحیح میتوکندری که تولید کننده انرژی بدن شماست نقش دارد. اگر کمبود داشته باشید، میتوکندری شما خسته است! و انرژی شما کم است.
• خستگی
  همه بیماری‌های خودایمنی یک علامت مشترک دارند که احساس خستگی است و معمولا به علت کمبود ویتامین B1 است.
• تجمع اسید لاکتیک
  در این حالت علایمی مثل سندرم پای بی‌قرار و یا عدم توانایی تنفس عمیق رخ می‌دهد.
• عفونت مکرر گوش
• ناتوانی در خلاصی از استرادیول اضافی
• افزایش ROS
  ویتامین B1 ذرات اکسیداسیون رادیکال آزاد (ROS) که توسط سلول‌ها ایجاد می‌شود را از بین می‌برد و در کمبود آن با افزایش این مواد مضر در بدن مواجه می‌شویم.
• از توکسمی بارداری جلوگیری می‌کند.
• کاهش توانایی پانکراس در ساخت انسولین
• افزایش استرس، تحریک پذیری، عصبی بودن و عدم تحمل در برابر استرس
• افزایش احتمالی سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)
• سندرم پای بی‌قرار

علل کمبود ویتامین B1

1. شکر
2. برنج سفید بدون پوسته آن
3. کافئین
4. غلات
5. سولفید
6. الکل
7. بالا رفتن سن
8. گرم کردن زیاد غذاها
9. پلی فنول‌ها (قهوه، چای و مشروبات الکلی)
10. عمل‌های جراحی بای‌پس معده
11. داروهایی مانند
    متفورمین، آنتی‌بیوتیک‌ها، آنتی‌اسیدها، داروهای ادرارآور (دیورتیک‌ها)، قرص‌های ضدبارداری، داروهای ضداضطراب و افسردگی SSRIs، داروهای ضد تشنج
12. ماهی خام
13. مشکلات کبدی
14. کاهش اسید معده
15. واکسیناسیون مثل واکسن HPV
16. کلرین موجود در آب لوله‌کشی
17. آجیل فوفل (Betel nut)
18. دیابت و شرایط پیش‌دیابتی
    توجه کنید که افراد دیابتی که ویتامین B1 بیشتری دارند، عوارض دیابت کمتری خواهند داشت.

منابع غذایی ویتامین B1

• جگر
• مخمرها (هم مخمر تغذیه‌ای هم نانوایی)
• تخم مرغ
• ماهی
• تخمه آفتابگردان
• پوسته برنج
• کدو
• مارچوبه
• غذاهای دریایی

تشخیص کمبود ویتامین B1

همانطور که در ابتدای مقاله اشاره کردم، تشخیص کمبود ویتامین B1 دشوار است اما می‌توانید با چک آنزیمی به نام ترانسکتولاز از کمبود آن آگاهی پیدا کنید (بسیاری از آزمایشگاه‌ها این آزمایش را انجام نمی‌دهند).

یک علامت دیگر که می‌تواند در تشخیص به شما کمک کند درد پشت ساق پای شماست که اگر با مصرف این ویتامین بهبودی داشت، نشاندهنده کمبود ویتامین B1 است.

همینطور اگر استقامت کمی در تمرینات ورزشی دارید که با مصرف ویتامین B1 بهتر می‌شود، نشاندهنده کمبود این ویتامین است.