از دست دادن عضله با افزایش سن و پیشگیری از آن (sarcopenia)

سارکوپنی یا از دست دادن عضله ناشی از افزایش سن، آتروفی و ​​تحلیل رفتن عضلات اسکلتی و از دست دادن کیفیت و قدرت آن عضلات است. علامت اصلی این بیماری ضعف عضلانی است. سارکوپنی نوعی آتروفی عضلانی است که در درجه اول در اثر روند طبیعی پیری ایجاد می‌شود. دانشمندان بر این باورند که عدم تحرک بدنی و خوردن یک رژیم غذایی ناسالم می‌تواند به این بیماری کمک کند.

به طور معمول، سارکوپنی در دو ناحیه از بدن شروع می‌شود: عضلات چهارسر ران و عضلات شکم. با پیشرفت این حالت، توده عضلانی را در سراسر بدن از دست ‌می‌دهید. در این شرایط خطر افتادن نیز در افراد بیشتر می‌شود، اما بسیاری از اوقات، تا زمانی که سارکوپنی شدید نشود، هیچ علامتی وجود ندارد.

سارکوپنی چه کسانی را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

سارکوپنی بیشتر افراد ۶۰ ساله و بالاتر را مبتلا می‌کند. این بیماری هر دو جنس را به یک اندازه درگیر می‌کند و میزان این بیماری در افراد مبتلا به بیماری مزمن دیگر، افزایش می‌یابد.

میزان این بیماری در افراد 60 ساله و بالاتر از 5 تا 13 درصد متغیر است. برآوردها در افراد 80 ساله و بالاتر به 11 تا 50 درصد افزایش می‌یابد.

چگونه سارکوپنی بر بدن تأثیر می‌گذارد؟

کاهش تعداد و اندازه فیبرهای عضلانی باعث نازک شدن عضلات می‌شود (آتروفی عضلانی).

با افزایش سن، بدن دچار تغییرات خاصی می‌شود که عامل اصلی ایجاد سارکوپنی است. به عنوان مثال، بدن همان مقدار پروتئینی که عضلات برای رشد نیاز دارند تولید نمی‌کند. وقتی این اتفاق می‌افتد، سلول‌های عضلانی کوچکتر می‌شوند.

علاوه بر این، با افزایش سن، تغییرات در برخی هورمون‌ها، مانند تستوسترون و فاکتور رشد شبه انسولین (IGF-1)، بر فیبرهای عضلانی تأثیر می‌گذارد. این اتفاق می‌تواند منجر به سارکوپنی شود.

علائم سارکوپنی چیست؟

شایع‌ترین علامت سارکوپنی ضعف عضلانی است. علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• از دست دادن استقامت
• مشکل در انجام فعالیت‌های روزانه
• آهسته راه رفتن
• مشکل در بالا رفتن از پله‌ها
• تعادل ضعیف و افتادن
• کاهش حجم عضلات

علت سارکوپنی چیست؟

شایع ترین علت سارکوپنی روند طبیعی پیری است. انسان به تدریج در دهه 30 یا 40 زندگی خود شروع به از دست دادن توده عضلانی و قدرت آن می‌کند. نرخ‌ها متفاوت است، اما ممکن است فرد هر دهه حدود 8 درصد از توده عضلانی خود را از دست بدهد. همه افراد با گذشت زمان توده عضلانی خود را از دست می‌دهند، اما افراد مبتلا به سارکوپنی آن را سریع‌تر از دست می‌دهند.

اگرچه پیری عامل غالب است، اما محققان سایر عوامل خطر احتمالی سارکوپنی را کشف کرده‌اند. عوامل زیر می‌توانند بر سرعت تشدید سارکوپنی اثر بگذارند:

• عدم تحرک بدنی
• چاقی
• ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، بیماری کلیوی، دیابت، سرطان و HIV
• ابتلا به روماتیسم مفصلی
• مقاومت به انسولین
• کاهش سطح برخی هورمون‌ها
• سوء تغذیه یا دریافت ناکافی پروتئین
• کاهش توانایی بدن برای تبدیل پروتئین به انرژی
• کاهش تعداد سلول‌های عصبی که پیام‌هایی را از مغز به عضلات می‌فرستند و به آنها دستور حرکت می‌دهند

زمانی که فردی مبتلا به سارکوپنی است باید به دو عامل توجه کرد:

1. توده عضلانی اولیه
2. میزان کاهش توده عضلانی (کاهش وزن) و سرعت کاهش آن

سارکوپنی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک پس از انجام یک معاینه فیزیکی و پرسیدن درباره علائم شما، سارکوپنی را تشخیص می‌دهد. پرسشنامه‌ای را بر اساس علائم فرد برای تشخیص سارکوپنی وجود دارد به نام SARC-F.
SARC-F مخفف کلمات زیر است:

• S – قدرت.
• A – کمک در راه رفتن.
• R – بلند شدن از روی صندلی.
• C – بالا رفتن از پله ها
• F – سقوط.

در این پرسشنامه شما به هر عامل با عددی بین 0 و 2 امتیاز می‌دهید. بالاترین و حداکثر امتیاز SARC-F 10 است. فرد با نمره SARC-F 4 یا بیشتر، نیازمند تست‌های بیشتری است.

تست‌های تشخیصی سارکوپنی کدامند؟

هیچ آزمایشی وجود ندارد که بتواند سارکوپنی را تشخیص دهد، اما پزشک و حتی خود شما می‌توانید با انجام چند تست، به تشخیص کمک کنید و شدت آن را تعیین کنید. این تست‌ها شامل تست‌های قدرت عضلانی و تست‌های تصویربرداری می‌شوند.

تست‌های قدرت عضلانی عبارت‌اند از:

• تست قدرت گرفتن دست (Handgrip test)
  در این تست قدرت گرفتن دست اندازه گیری می‌شود و با قدرت سایر عضلات موازی می‌شود. مراقبان سلامت برای شناسایی کمبودها در قدرت کلی عضلانی از این تست استفاده می‌کنند.
• تست بلند شدن از صندلی (Chair stand test)
  ارائه دهندگان از تست صندلی برای اندازه گیری قدرت عضلات پاها، به خصوص عضلات چهارسر ران استفاده می‌کنند. تست صندلی تعداد دفعاتی را که می‌توانید بدون استفاده از بازوهای خود از روی صندلی بایستید و بنشینید در 30 ثانیه اندازه گیری می‌کند.
• تست سرعت راه رفتن (Walking speed test)
  تست سرعت راه رفتن، مدت زمانی را که طول می‌کشد تا 4 متر را با سرعت پیاده روی معمول خود طی کنید، اندازه گیری می‌کند.
• باتری عملکرد فیزیکی کوتاه (Short physical performance battery (SPPB))
  با تست SPPB، سه کار زمان‌بندی شده انجام می‌دهید: تست ایستادن از حالت نشسته روی صندلی، تست تعادل ایستاده و تست سرعت راه رفتن.
• تست زمان بندی شده و رفتن (Timed-up and go test (TUG))
  تست TUG مدت زمانی را که طول می‌کشد تا شما از روی صندلی بلند شوید، 3 متر از صندلی فاصله بگیرید، 3 متر راه بروید تا به صندلی برگردید و به پشت بنشینید اندازه گیری می‌کند.

تست‌های تصویربرداری برای اندازه گیری توده عضلانی نیز عبارت‌اند از:

• جذب سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه (Dual-energy X-ray absorptiometry (DEXA or DXA))
  این نوع تست تصویربرداری از اشعه ایکس کم انرژی برای اندازه گیری توده عضلانی، توده چربی و تراکم استخوان استفاده می‌کند.
• تجزیه و تحلیل امپدانس بیوالکتریکی (Bioelectrical impedance analysis (BIA))
  تست BIA نسبت به DEXA ارزانتر و گسترده تر است. چربی بدن شما را نسبت به توده لاغر بدن شما اندازه گیری می‌کند.

راه‌حل‌های کاهش سرعت سارکوپنی 

1. انجام تمرینات معمول (به ویژه تمرینات مقاومتی)
2. مصرف ویتامین D (۱۰۰۰۰-۲۰۰۰۰ واحد بین المللی روزانه)
3. مصرف اسیدهای چرب امگا۳ (روغن ماهی یا روغن کبد ماهی)
4. مصرف آمینو اسیدها (به ویژه لوسین)
5. مصرف مکمل اچ ام بی یا بتا هیدروکسی بتا متیل بوتیرات (HMB)

این بیماری می‌تواند کیفیت زندگی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. فرد مبتلا می‌تواند اثرات این بیماری را با تغییر سبک زندگی و راه‌های ذکر شده در بالا، معکوس کند. اگر تغییرات توصیه شده را انجام ندهید، بیماری به تضعیف عضلات شما ادامه خواهد داد و با گذشت زمان، ممکن است برای زندگی کردن به مراقبت تمام وقت نیاز داشته باشید.

تفاوت بین سارکوپنی و آتروفی عضلانی چیست؟

سارکوپنی نوعی آتروفی عضلانی است که به طور خاص در افراد با افزایش اتفاق می‌افتد.
آتروفی عضلانی به معنی از بین رفتن بافت عضلانی است.

این دو حالت دارای ویژگی مشترک از دست دادن عضله هستند، اما فرآیندهای پشت سر آنها متفاوت است. کاهش اندازه و تعداد فیبرهای عضلانی باعث سارکوپنی می‌شود. با آتروفی عضلانی، اندازه فیبرها کاهش می‌یابد، اما مقدار فیبرها ثابت می‌ماند.